Lustracja jest w modzie

Przynajmniej kilkanaście wniosków o przyznanie statusu pokrzywdzonego wpływa co tydzień do białostockiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Składają je głównie kandydaci startujący w wyborach samorządowych, ale także pracownicy firm, którzy przez swoje kierownictwo zostali zobligowani do tego, by się poddać lustracji - jak choćby pracownicy Telewizji Białystok.
- Wnaszym ośrodku dotyczy to osób, które urodziły się przed 1 maja 1972 r. - mówi Robert Głowacki, szef "Obiektywu". - Ja urodziłem się w maju, więc nie muszę się poddawać lustracji. O ile się orientuję, ludzie powoli występują do IPN-u, ale są to na razie pojedyncze przypadki.
Szykują się zwolnienia
Głowacki zapytany o to, co by zrobił, gdyby któryś z dziennikarzy okazał się byłym współpracownikiem służb specjalnych, odpowiada bez wahania: - Na pewno taka osoba nie powinna pracować w informacjach, ani wokół informacji.
Jeszcze bardziej radykalny jest Mirosław Bielawski, prezes Radia Białystok:
- Ludzie, którzy kiedyś współpracowali ze służbami, nie powinni być dziennikarzami! Zwolniłbym takie osoby z pracy.
Będzie to możliwe, jeśli wejdzie w życie nowa ustawa lustracyjna. W tej chwili znajduje się ona u Prezydenta RP, który zastanawia się, czy ją podpisać. Ma czas do 12 listopada. Jeśli złoży pod nią swój podpis, pracodawcy będą mogli (ale nie musieli - dzięki poprawce Senatu) zwalniać osoby, które IPN w zaświadczeniu określi jako OŹI, czyli osobowe źródło informacji. Jeśli ktoś stwierdzi, że zaświadczenie jest nieprawdziwe, będzie mógł odwołać się od niego do sądu cywilnego, ale nawet korzystny dla niego wyrok nie zmieni treści oświadczenia. Zostanie ono bowiem opublikowane w Internecie.
W kolejce po akta
Według nowej ustawy, lustracji będą musieli poddać się nie tylko dziennikarze, parlamentarzyści, członkowie rządu i samorzą-dowcy, ale także prawnicy, nauczyciele akademiccy, dyrektorzy szkół oraz pracownicy IPN-u, urodzeni przed 1 sierpnia 1972 r. Do tej pory nawet prokuratorzy instytutu, którzy mają dostęp do akt PRL-u, nie mieli takiego obowiązku.
- Oile się orientuję, takiego obowiązku nie wprowadziła obecnie funkcjonująca ustawa, ani dyrekcja żadnego z oddziałów IPN - mówi Tomasz Danilecki, rzecznik prasowy białostockiego IPN-u. - Chociaż był w Polsce jeden przypadek, w Katowicach, gdy prokurator IPN okazał się tajnym współpracownikiem.
Na nową ustawę czeka prezes Radia Białystok: - Autolustracja pracowników znajduje się w kręgu naszych zainteresowań - przyznaje Mirosław Bielawski. - Jeśli nowa ustawa nie wejdzie w życie, to chyba sami poprosimy pracowników, szczególnie dziennikarzy, o lustrację.
W banku już prześwietlają
Samodzielnie zlustrowali się już dyrektorzy oddziałów i ich zastępcy w PKO BP. Prośbę o złożenie oświadczeń, iż nie współpracowali z SB, przesłały do nich centralne władze banku. Oświadczenia są co prawda dobrowolne, ale większość pracowników (ok. 900 osób w kraju) już je podpisała.
- Kierownictwo banku wychodzi z założenia, że osoby podejmujące decyzje finansowe nie powinny być narażone na żadne naciski - tłumaczy ten pomysł Marek Kłuciński, rzecznik prasowy PKO BP.
- Oczywiście, że podpisałem oświadczenie - zapewnia Wojciech Tarasiuk, zastępca dyrektora Oddziału Regionalnego PKO BPw Białymstoku. - Jestem młodym człowiekiem, dlatego nie był to dla mnie żaden problem. Z zawodowego punktu widzenia jest to dla mnie zupełnie obojętne.