Matura 2009 WOS. Zobacz arkusze, pytania i odpowiedzi!

Pytanie 2: Państwo jest polityczną organizacją społeczeństwa suwerenną, terytorialną i uprawnioną do stosowania przymusu.

Pytanie 3: Czynne prawo wyborcze w wyborach do Senatu rzeczypospolitej Polskiej przysługuje obywatelowi polskiemu, który ukończył : Odpowiedź : 18 lat

Pytanie 4: Ważność wyborów do Sejmu i Senatu w Polsce stwierdza: Odpowiedź: Sąd Najwyższy

Pytanie 5: Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu rozpatruje skargi dotyczące naruszenia : Odpowiedź: Konwencji o ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności

Pytanie 6: Mediacja jako jeden ze sposobów rozwiązywania konfliktów polega na: Odpowiedź: Pośredniczeniu osoby bezstronnej w sporze w celu ułatwienia stronom konfliktu osiągnięcia porozumienia

Zadanie 7.
Wymień trzy typy legitymizacji władzy nazwane przez Maxa Webera typami idealnego panowania.

1. legitymizacja przez charyzmę
2. legitymizacja przez prawo
3. legitymizacja przez tradycję

Zadanie 8.
Wśród wymienionych w tabeli wydarzeń wskaż to, które chronologicznie jest pierwsze, i to które jest ostatnie. Obok wydarzenia chronologicznie pierwszego wpisz 1, obok ostatniego wpisz 5.

A. Powstanie Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy Europejskiej - 1

C. Rozpoczęcie polskiej misji stabilizacyjnej w Iraku - 5

Zadanie 9.
Spośród poniżej wymienionych czynników wskaż te, które mogą sprzyjać utrwalaniu demokracji, oraz te, które mogą stanowić zagrożenie dla współczesnej demokracji. Wpisz odpowiednie liczby do tabeli.

Czynniki
1. Izolacja władzy od społeczeństwa
2. Kryzys ekonomiczny
3. Decentralizacja władzy
4. Jawność życia publicznego
5. Zagrożenie wojną
6. Zaangażowanie obywateli w życie publiczne

Czynniki sprzyjające utrwalaniu demokracji 346
Czynniki stanowiące zagrożenie dla współczesnej demokracji 125

Zadanie 10. (4 pkt)
dopisz do umieszczonych w tabeli stwierdzeń, głoszonych przez zwolenników określonych doktryn lub ideologii politycznych, nazwy tych doktryn lub ideologii.
A) Najwyższą wartością jest dobro własnego narodu, nawet kosztem innych narodów - NACJONALIZM

B) Najwyższą wartością jest ochrona tradycyjnych form organizacji społeczeństwa i gospodarki KONSERWATYZM

C) Najwyższą wartością jest wolność człowieka, a jedyną granicą wolności jest wolność drugiego człowieka LIBERALIZM

D) Najwyższą wartością jest państwo narodowe kierowane przez silnego przywódcę NAZIZM

Zadanie 11. (5 pkt)

Do podanych poniżej biogramów dopisz nazwiska odpowiadających im postaci.

A) Francuski mąż stanu. Prezydent Francji w latach 1959-1969. Zwolennik silnej władzy wykonawczej sprawowanej przez prezydenta. Zwolennik "Europy Ojczyzn".
CHARLES DE GAULLE

B) Niemiecki polityk. Współzałożyciel partii chrzescijańsko-demokratycznej CDU. W latach 1949-1963 kanclerz RFN. W 1955 roku nawiazał stosunki dyplomatyczne z ZSRR. Uznawanych za jednego z ojców intgracji europejskiej.
KONRAD ADENAUER

C) Rosyjski polityk. Członek KC PZPR. Pierwszy w historii prezydent rosji. Urząd prezydenta sprawował w latach 1991 - 1999. Jako głowa państwa rosyjskiego dysponował szerokimi upranieniami. Zgodził się na plany rozszerzenia NATO na wschód.
BORYS JELCYN

D) Działacz związkowy i polityk. Przewodniczący NSZZ "Solidarność". Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1983 roku. Był jednym z głównych sygnatariuszy porozumień Okrągłego Stołu. W latach 1990 - 1995 Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
LECH WAŁĘSA

E. Ukraiński polityk. W 1999-2001 roku pełnił funkcję premiera Ukrainy. Po zwycięstwie w przeprowadzonej ponownie II turze wyborów i wydarzeniach zwanych pomarańczową rewolucją został zaprzysiężony w 2005 roku na prezydenta Ukrainy.
WIKTOR JUSZCZENKO

Zadanie 12.
Człowiek i społeczeństwo

A. Konformizm to postawa charakteryzująca się odrzuceniem norm, wartości i wzorców zachowań obowiązujących w danej grupie - Fałsz
B. Grupy ekskluzywne stosują rygorystyczne kryteria przyjęć nowych członków - Prawda
C. Socjalizacja jest procesem kończącym się wraz z osiągnięciem pełnoletności - Fałsz
D. Altruizm to postawa wyrażająca się gotowością do niesienia pomocy innym ludziom - Prawda

Zadanie 13.
Prawo

A. Prawo karne reguluje rozstrzygnięcia dokonywane w trybie decyzji administracyjnych. - Fałsz
B.Zasada domniemania niewinności oznacza, iż udowodnienie niewinności leży po stronie oskarżonego - Fałsz
C. Osoby fizyczne i osoby prawne są podmiotami prawa cywilnego - Prawda
D. Prawo łaski w indywidualnych przypadkach przysługuje Prezydentowi RP - Prawda

Zadanie 14.
W poniższych tabelach A-C przedstawiono przykładowe rozkłady mandatów po wyborach parlamentarnych we współczesnych państwach. Na ich podstawie rozpoznaj funkcjonujące w tych państwach systemy partyjne. Obok każdej tabeli wpisz w wyznaczone miejsca nazwę tego systemu partyjnego oraz podaj jeden skutek funkcjonowania tego systemu w państwie

A)
Partia A - 57%
Partia B - 43%
Partia C -
Partia D -
Partia E -

Nazwa systemu partyjnego - dwupartyjny
Skutek funkcjonowania - stabilny rząd

B)
Partia A - 33%
Partia B - 32%
Partia C - 16%
Partia D - 11%
Partia E - 8%

Nazwa systemu partyjnego - wielopartyjny
Skutek funkcjonowania - pluralizm poglądów

C)
Partia A - 100%

Nazwa systemu partyjnego - jednopartyjny
Skutek funkcjonowania - brak konfliktów

Zadanie 15.
Na podstawie fragmentu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i własnej wiedzy wykonaj polecenia.

W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny, odzyskawszy w 1989 roku możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie, my, Naród Polski - wszyscy obywatele Rzeczypospolitej, zarówno wierzący w Boga będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i piekna, jak i nie podzielający tej wiary [...], ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczności umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot.[...]

a) Podaj nazwę, jaką określa się zamieszczony powyżej fragment Konstytucji.

preambuła

b) Zaznacz jedną prawidłową odpowiedź.

Użyte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej określenie my, Naród Polski - wszyscy obywatele Rzeczypospolitej nawiązuje do

A) antropologicznej koncepcji narodu.

Zadanie 16.
Na podstawie fragmentu tekstu Konstytucji Rzeczypospolitej i własnej wiedzy rozstrzygnij, które zdania sa prawdziwe a które fałszywe. Wpisz w tabeli Prawda lub Fałsz.

A. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 92 posłów. - Prawda
B. Każda zmiana Konstytucji musi być zatwierdzona w referendum konstytucyjnym - Fałsz
C. Senat może zażądać przeprowadzenia referendum zatwierdzającego, jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału II Konstytucji. - Prawda
D. Rada Ministrów nie posiada inicjatywy ustawodawczej w sprawie zmiany Konstytucji. - Prawda
E. Sejm uchwala ustawę o zmianie Konstyytucji bezwzględą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. - Fałsz

Zadanie 17 (3 pkt)
Przeczytaj poniższy fragment Konstytucji RP i wykonaj polecenia:

a) Powyższe przepisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przedstawiają procedurę tzw. "trzech kroków" powoływania rządu.

Napisz, w którym kroku Prezydent RP desygnuje Prezesa Rady Ministrów.
Krok 1,3

b) Wymień dwa uprawnienia przysługujące Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej w kroku drugim i trzecim.

1. W kroku drugim powołuje wybrana Rade ministrów i odbiera od nich przysięgę
2. W kroku trzecim desygnuje premiera i na jego wniosek powołuje pozostałych członków rządu

Zadanie 18.
W poniższych przepisach Konstytucji RP określone są trzy funkcje sejmu. Uzupełnij tabelę, dopisując do podanych artykułów właściwą funkcję sejmu.

Art.120. - funkcja ustawodawcza
Art.209. - funkcja kreacyjna
Art.226. - funkcja kontrolna

Zadanie 19. (4 pkt) Poniżej podano przykłady zadań własnych i zleconych realizowanych przez określone jednostki samorządu terytorialnego w Polsce.
Uzupełnij zdania, wpisując rodzaj zadania i nazwę jednostki samorządu terytorialnego.

1. Rejestracja pojazdów jest zadaniem zleconym realizowanym przez samorząd powiatu

2. Organizowanie targowisk i hal targowych jest zadaniem własnym realizowanym przez samorząd gminy

3. Prowadzenie szkół ponadgimnazjalnych jest zadaniem własnym realizowanych przez samorząd powiat
Podobnie jak w latach ubiegłych geografia i wiedza o społeczeństwie są najczęściej wybieranymi przedmiotami na pisemnej maturze - wybrał je mniej więcej co trzeci abiturient.

Zadanie 20.
Uzupełnij zdania zgodnie z przepisami Konstytucji RP.

1. Władzę sądowniczą w Polsce sprawują sądy i trybunały
2. Postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne
3. Sędziowie są powoływani przez prezydenta, na wniosek Krajowej Rady Sadowniczej
4. Do sądów powszechnych zalicza się sądy rejonowe, okręgowe i apelacyjne
5. Nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania sprawuje Sąd Najwyższy

Zadanie 21 (4 pkt)
Poniżej przedstawiono opisy czterech sytuacji, w których doszło do naruszenia przez władze praw i wolności człowieka i obywatela zapisanych w Konstytucji Rzeczypospolitej. Dopisz do każdego opisu to prawo (lub wolność) człowieka i obywatela, które zostało naruszone przez władze w przedstawionej sytuacji.

a. Władze samorządowe jednego z miast podjęły decyzję o rozpoczęciu budowy spalarni śmieci w pobliżu nowego osiedla. według ekspertów powołanych przez mieszkańców osiedla funkcjonowanie spalarni może zagrozić zdrowiu mieszkańców.

Prawo do czystego środowiska

B. Burmistrz miasta podjął decyzję o rozwiązaniu legalnej pikiety zorganizowanej przez kupców, którzy protestowali przeciwko likwidacji targowiska, chociaż jej przebieg nie zagrażał zdrowiu i życiu ludzi.
wolność zgromadzeń

C) Rząd wprowadził obowiązkową opłatę za przystąpienie ucznia do sprawdzianu przeprowadzanego w ostatnim roku nauki w szkole podstawowej.
prawo do nauki

D. Agresywni kibice zatrzymani na meczu piłkarskim przez policje przebywali w reszcie siedem dni, pomimo braku decyzji sądu o ich tymczasowym aresztowaniu.
prawo do wolności

Zadanie 22.
Na podstawie tekstu źródłowego i własnej wiedzy wykonaj polecenia.

a) Jaką rolę, zdaniem Charlesa Taylora może odgrywać religia we współczesnym społeczeństwie demokratycznym?
Odpowiedź: religia dotyczy spraw kardynalnych, przyczynia się do wzbogacenia życia publicznego i leży u podstaw narodowych tożsamości wielu krajów.

b) Podaj nazwę umowy międzynarodowej regulującej stosunki państwa z kościołem katolickim.
Odpowiedź: Konkordat

Zadanie 23.
W którym roku państwa oznaczone na mapie cyframi 1,2,3,4 przystąpiły do Wspólnot Europejskich/UE? Wpisz nazwy państw w tabeli.

1981 - Grecja
1986 - Hiszpania
1995 - Finlandia
2004 - Węgry

Zadanie 24. (4 pkt)

Z poniższego tekstu wypisz cztery numery zdań, które podają wyłącznie fakty, oraz cztery numery tych zdań, które zawierają opinie.
[1] Idea poradnictwa obywatelskiego zrodziła się w Wielkiej Brytanii w czasach wojny.

[2] Pierwsze polskie Biuro Porad Obywatelskich powstało w Warszawie w 1996 roku.

[3] Każde biuro działa przy stowarzyszeniu albo fundacji na podstawie odpowiedniej ustawy

[4] Doradcy udzielają tam informacji o sposobach rozwiązywania życiowych problemów

[5] Nie są to klasyczne porady prawne, ale i tak pomagają w przezwyciężeniu życiowej bezradności.

[6] Sytuacja biur jest nietypowa.

[7] Biura nie mając osobowości prawnej i działając przy organizacji pozarządowej, za jej pośrednictwem uzyskują wsparcie z budżetu państwa.

[8] Wydawać by się mogło, że sytuację poprawi wejście Polski do Unii.

[9] Bruksela przeznacza środki na projekty związane z konkretnymi problemami społecznymi: bezrobociem, ubóstwem lub dyskryminacją kobiet

[10] Biura Porad Obywatelskich powinny bardziej aktywnie poszukiwać pieniędzy wśród przedsiębiorców i zwykłych ludzi.

Fakty: 2, 1, 9, 3
Opinie: 10, 8, 6, 5

Zadanie 25.
Na podstawie danych statystycznych z tabeli i własnej wiedzy wykonaj polecenia.

a) W tabeli zamieszczono dane prezentujące rozkład opinii respondentów na temat demokracji.
Określ zmianę akceptacji systemu demokratycznego między rokiem 1992 a 2006. Przytocz dane liczbowe z tabeli.

Nastąpił wzrost akceptacji z 52% w 1992 do 62% w 2006

b) Na podstawie własnej wiedzy podaj trzy różne powody, które mogą zmniejszać akceptację demokracji.
1. afery polityczne
2. korupcja władzy
3. alienacja władzy

Zadanie 26.
Na wykresach 1-2 przedstawiono procentowy rozkład opinii respondentów na temat wartości ważnych dla respondentów oraz wartości, którymi ich zdaniem powinien kierować się polityk.
Na podstawie analizy wykresów i własnej wiedzy wykonaj polecenia.

Wskaż dwie wartości, których aprobata najbardziej różnicuje sympatyków partii A i partii B. Wyjaśnij różnice w stopniu aprobaty każdej z tych wartości.

Wartości ważne dla respondenta:
1. poczucie bezpieczeństwa
2. niezależność

Wyjaśnienie
1. partie konserwatywne kładą nacisk na tradycję, historię, tożsamość narodową i patriotyzm w większym stopniu niż partie liberalne.
2. Partie konserwatywne obawiają się nagłych zmian i opierają się na sprawiedliwych utrwalonych działań, w przeciwieństwie do partii liberalnych, które nie boją się nagłych zmian

Poziom rozszerzony

W zadaniach 1-4 zaznacz jedną prawidłową odpowiedź

Zadanie 1 (1 pkt)
Typ zbiorowości, której członków łączą trwałe więzi emocjonalne to:
odpowiedź: wspólnota

Zadanie 2 (1 pkt)
Koncepcja państwa jako "stróża nocnego" zakłada, że
odpowiedź: państwo nie ingeruje w funkcjonowanie gospodarki

Zadanie 3. (1 pkt)
Komu i co nakazuje Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, gdy sejm nie udzielił wotum zaufania Radzie Ministrów powołanej przez Prezesa Ministrów, którego desygnował Prezydent RP
odpowiedź: nakazuje sejmowi wybrać Prezesa Rady Ministrów

Zadanie 4 (1 pkt)
Najwyższą instytucją polityczną Unii Europejskiej, nadrzędną w stosunku do organów Wspólnot Europejskich, jest
odpowiedź: Rada Europejska

Zadanie 5 (3 pkt)
Wymień trzy konstytucyjne przypadki, kiedy wspólne obrady Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za posiedzenie Zgromadzenia Narodowego.

1. złożenia przysięgi przez prezydenta
2 stwierdzenie trwałej niezdolności sprawowania urzędu przez prezydenta
3. postawienie prezydenta w stan oskarżenia

Zadanie 6. (1pkt)
W sierpniu 2007 roku Centrum Badani Opinii Społecznej przeprowadziło badanie, w którym poproszono respondentów o usytuowanie ugrupowań i partii politycznych w Polsce na skalach konserwatyzmu i liberalizm ( od -2 do 2). Rozstrzygnij, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli Prawda (zdanie prawdziwe) lub Fałsz (zdanie fałszywe)

Zdania:

A) Według respondentów najbardziej konserwatywną, a zarazem najbardziej antyliberalną partią jest Unia Polityki Realnej. FAŁSZ

B) Respondenci uważają, że na polskiej scenie politycznej partią zarówno antyliberalną, jak i antykonserwatywną jest Polska Partia Pracy. PRAWDA

C) Respondenci spostrzegają Platformę Obywatelską jako partię antykonserwatywną i najbardziej liberalną PRAWDA

Zadanie 7 (2 pkt)

Do podanych w tabeli wyjaśnień dopisz właściwe pojęcia.

A) Nabywanie przez człowieka systemu wartości, norm i wzorów zachowań obowiązujących w społeczeństwie Socjalizacja

B) Zjawisko polegające na zaniku więzi i osłabieniu norm, na których opiera się społeczeństwo Anomia

C) Postawa podporządkowująca się wbrew osobistym poglądom, wartościom i normom obowiązującym w danej grupie społecznej Konformizm

Zadanie 8 (2 pkt)
a) wyjaśnij, na czym polega konstruktywne wotum nieufności
- wniosek o wotum nieufności przez co najmniej 46 posłów zawierający nazwisko nowego premiera

b) podaj główną konsekwencję tej procedury
- ustąpienie dotychczasowej Rady Ministrów

Zadanie 9. (1pkt)
W poniższej tabeli przedstawiono wydarzenia składające się na proces integracji Polski z Unią Europejską
Ponumeruj je liczbami 1-5 według kolejności chronologicznej. Przy najwcześniejszym wydarzeniu wpisz 1.

A. Podpisanie Układu Stowarzyszeniowego 1

B. Przeprowadzenie referendum w sprawie wejścia wejścia do Unii Europejskiej 5

C. Podpisanie Traktatu Akcesyjnego 4

D. Złożenie wniosku o członkostwo w Unii Europejskiej 2

E. Rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych 3

Zadanie 10. (1 pkt)
w poniższej tabeli przedstawiono informacje dotyczące ochrony praw i wolności człowieka. Rozstrzygnij, które zdania są prawdziwe, a które są fałszywe. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli Prawda (zdanie prawdziwe) lub Fałsz (zdanie fałszywe)

A) Biuro Wysokiego Komisarza ds. Uchodźców, zajmujące się ochroną uchodźców i rozwiązywaniem ich problemów, działa w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych. - Prawda

B) Na kontynencie afrykańskim został utworzony regionalny system ochrony praw człowieka - Prawda

C) Europejski Trybunał Praw Człowieka rozpatruje sprawy, wniesione w drodze skargi indywidualnej lub międzypaństwowej, związane z naruszeniem Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. - Prawda

Zadanie 11. (1 pkt)

Uzupełnij schemat, wpisując poniższe terminy prawnicze w taki sposób, aby poprawnie ukazywał ich wzajemne zależności.

gałąź (dziedzinę) - jej zawartośćmoże zpstać wydana w jednym akcie prawnym, który nosi miano - kodeks

ich zbiór wyróżniony, np ze względu na typ regulowanych spraw stanowi

akt normatywny

ich zbiór regulujący wybrany wycinek rzeczywistości społecznej tworzy

przepis prawny

Zadanie 12. (2pkt)

Wymień elementy, z których zabudowana jest norma prawna:
hipoteza, dyspozycja, sankcja

Zadanie 13. (3 pkt)

Na mapie konturowej oznaczono wybrane państwa europejskie cyframi 1, 2, 3. Wpisz do tabeli nazwy tych państw. Postaw X przy państwach, które należą do:
- Unii Europejskiej
- NATO

1 - Austria - UE
2 - Norwegia - NATO
3 - Portugalia - UE, NATO

180 tys., czyli 40 proc. uczniów będzie zdawać na pisemnej maturze geografię; 128 tys., czyli 28 proc. wybrało wiedzę o społeczeństwie; 105 tys., czyli 23 proc. - biologię; 87 tys., czyli 19 proc. - matematykę.

Pozostałe przedmioty wybrało mniej niż 10 proc. abiturientów. Swoją wiedzę z historii chce sprawdzić 42 tys. maturzystów, z chemii - 40 tys., z fizyki z astronomią - 26 tys., z historii sztuki - 4,8 tys., z informatyki - 2,2 tys., z historii muzyki - 875 osoby, z filozofii - 410 osób, z łaciny z historią antyczną - 187 osoby, z wiedzy o tańcu - 95 osób, z kaszubskiego - 11 osób.

Maturę w całej Polsce zdaje w tym roku ponad 440 tys. uczniów. Część pisemna egzaminu rozpoczyna się w poniedziałek, potrwa do 21 maja.