Profilaktyka pozwala na wczesne wykrycie nieprawidłowości i podjęcie leczenia

Często jednak pacjentki traktują wizyty kontrolne jako okazjonalny, przykry obowiązek, którego starają się unikać, dopóki nie zmuszą ich do tego uciążliwe objawy zaawansowanej choroby.

Pierwsze badanie
A pierwsza wizyta u ginekologa powinna mieć miejsce nie później niż w 18. roku życia kobiety.
- Badanie profilaktyczne obejmuje zarówno wywiad lekarski, jak i badanie ginekologiczne: palpacyjne i ewentualnie USG - mówi dr n. med. Maciej Lipski, specjalista ginekologii i położnictwa w Poliklinice Ginekologiczno-Położniczej Arciszewscy. - Dodatkowo powinny zostać wykonane: cytologia szyjki macicy, badanie piersi: palpacyjne, USG i w zależności od wieku mammografia. Celem profilaktyki jest wczesne wykrycie nieprawidłowości i podjęcie decyzji co do dalszej diagnostyki i ewentualnej terapii.

W trakcie kontrolnej wizyty ginekologicznej powinno zostać wykonane badanie palpacyjne.
- W ten sposób możliwe jest określenie wielkości i wzajemnego położenia organów oraz wykrycie nieprawidłowości, na przykład guzów jajników czy macicy - wyjaśnia specjalista. - Dodatkowo każda pacjentka powinna przejść badanie ultrasonograficzne narządu rodnego. Można je wykonywać sondą przezbrzuszną lub dopochwową. Pozwala ono uwidocznić zmiany rozwijające się w macicy: na przykład mięśniaki, polipy jamy macicy i inne, a także nieprawidłowości dotyczące przydatków - zarówno guzy złośliwe, jak i łagodne.

USG w połączeniu z badaniem ginekologicznym i oznaczeniem markerów nowotworowych we krwi stanowi jedyną, choć niestety nie zawsze wystarczająco skuteczną metodę wczesnego wykrywania zmian nowotworowych jajnika.
Najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet jest rak sutka. Jedynie badania kontrolne pozwalają niejednokrotnie uratować życie.

- Najprostszą i zarazem podstawową metodą, którą można zastosować bez względu na wiek, jest samodzielne badanie piersi - mówi lekarz. - Każda kobieta powinna raz w miesiącu dokładnie sprawdzić stan swoich piersi. Samobadanie najlepiej wykonywać tuż po miesiączce, ponieważ gruczoły piersiowe są wtedy bardziej miękkie i łatwiej zauważyć różnicę. U kobiet, które nie ukończyły jeszcze 40 lat, zaleca się regularne wykonywanie badania USG piersi przynajmniej raz do roku. Po 40. roku życia dodatkowo wskazane jest obrazowanie za pomocą mammografii, którą należy wykonywać profilaktycznie co dwa lata - wyjaśnia Maciej Lipski.

Dlaczego warto wykonywać cytologię?
Drugim z najczęściej występujących na świecie nowotworów, wśród kobiet poniżej 45. roku życia, jest rak szyjki macicy.

- W tym przypadku również dysponujemy skutecznym badaniem profilaktycznym, jakim jest cytologia - mówi Maciej Lipski. - Ma ona szczególne znaczenie w profilaktyce onkologicznej - umożliwia wykrycie wczesnych postaci raka szyjki macicy, czyli stanów przedrakowych, prowadzących do rozwoju choroby. Kontrolą cytologiczną powinny być objęte kobiety po ukończeniu 25. roku życia, a w przypadkach wczesnego rozpoczęcia współżycia - nie później niż trzy lata po inicjacji seksualnej.

Badanie cytologiczne polega na pobraniu przez ginekologa rozmazu (komórek znajdujących się na szyjce macicy), który następnie zostaje poddany ocenie przez histopatologa pod mikroskopem.

Badania kliniczne dowiodły, że jedną z przyczyn powstawania raka szyki macicy jest wirus brodawczaka ludzkiego (HPV). Dlatego obecnie oprócz badań profilaktycznych coraz więcej lekarzy zaleca swoim pacjentkom wykonywanie szczepienia przeciwko temu wirusowi.

Rutynowe szczepienia nastolatek w wieku 11-12 lat oraz szczepienia starszych dziewcząt i kobiet przeciw HPV znalazły się w wytycznych polskich towarzystw medycznych.