Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Co podlaska szeptucha szeptała Kubie do ucha

Rozmawia: Urszula Krutul
Zdjęcia podlaskich szeptuch, autorstwa Kuby Kamińskiego, można oglądać w foyer kina Forum działającego przy Białostockim Ośrodku Kultury.- To świat pełen magii - mówi autor fotografii (na zdjęciu z prawej).
Zdjęcia podlaskich szeptuch, autorstwa Kuby Kamińskiego, można oglądać w foyer kina Forum działającego przy Białostockim Ośrodku Kultury.- To świat pełen magii - mówi autor fotografii (na zdjęciu z prawej).
- To, co one szepczą jest bardzo melodyczne, wręcz hipnotyzujące - zdradza Kuba Kamiński, który przez 3 lata fotografował podlaskie szeptuchy. - Ludzie przychodzą do tych kobiet z prośbą o uzdrowienie, ale też z życzeniem... śmierci.

- Przez ponad 3 lata zajmowały cię podlaskie szeptuchy... Fotografowałeś je przy obrzędach uzdrawiania. Jak szukałeś tych kobiet?
- Moją podróż po Podlasiu odbywałem z mieszkańcem Bielska Podlaskiego, Tomkiem Sulimą. On pomagał mi odnaleźć się w tym niezwykłym świecie, rozmawiał z szeptuchami. Bardzo mu za to dziękuję. To on znalazł mi pierwsze szeptunki, a potem to już miejscowi ludzie mnie kierowali... Wystarczyło zapytać na ulicy jakąś starszą panią, a ona pokazywała stojący trzy ulice dalej dom, w którym mieszka miejscowa uzdrowicielka.
- Odwiedziłeś Orlę i Rutkę. Gdzie jeszcze szukałeś szeptuch?
- W okolicach Bielska Podlaskiego, w Czeremsze i na wsiach przy granicy z Białorusią. Nawet nie pamiętam nazw tych wszystkich wioseczek białoruskich.
- Czy któraś szeptunka odmówiła ci pozowania do zdjęć?
- Kobieta z Orli, która zawsze wydawała mi się niezwykle ciekawą postacią. Zajechaliśmy do niej z Tomkiem, staliśmy w bardzo długiej kolejce osób oczekujących na jej pomoc, a kiedy w końcu weszliśmy do jej domu, ona już wiedziała, że coś jest nie tak. Widocznie nie wyglądaliśmy na jej potencjalnych klientów. Zapytała, po co przyszliśmy, a ja nie chciałem kłamać. Powiedzieliśmy, że chcemy się dowiedzieć, jak wygląda obrzęd. Odparła, że ona nic nikomu nie pokazuje, że przyjmuje tylko osoby, które potrzebują jej pomocy. I kazała nam odejść. Widziałem, że starała się być bardziej nieprzyjemna niż jest w rzeczywistości. Nawet się uśmiechała, ale była stanowcza.
- A jak zachowywały się inne szeptuchy w momencie, kiedy wyciągałeś aparat fotograficzny?
- W ogóle się nie spinały. Tomek był bardzo pomocny, bo on jest dobrze rozeznany w obrzędach prawosławnych. Dużo z nimi rozmawiał, a ja często zaczynałem fotografować już w trakcie tej ich rozmowy. Potem razem czekaliśmy na osobę, która miała przyjść na uzdrawianie. Były oczywiście takie osoby, które od razu zastrzegały, że nie chcą być fotografowane. Ale były i takie, które w ogóle nie zwracały na mnie uwagi. Były jakby w swoim własnym świecie, w którym istniały tylko one i szeptucha. Uzdrawiani wchodzili w swoisty trans i pokazywali w chmury, że coś lub ktoś do nich zstępuje. Wtedy ja robiłem zdjęcia. Nie serią, a pojedynczo, delikatnie, bez biegania po tych małych pomieszczeniach, w których przyjmują szeptuchy. Starałem się zachowywać bardzo dyskretnie, żeby nie wpłynąć na bieg wydarzeń podczas seansu uzdrawiania. Czasem u jednej szeptuchy spędzałem kilka dni, a z tego powstawało jedno zdjęcie.
- Szeptuchy nie zawsze uzdrawiają w swoich domach. Czasami wyprowadzają ludzi na łono przyrody...
- Tak! Jak szeptucha wymyślała sobie, że daną osobę będzie leczyła gdzieś poza domem, na przykład na kamieniu, to ja specjalnie na takie uzdrawianie przyjeżdżałem.
Pamiętam sytuację, kiedy szeptucha leczyła kobietę z niepłodności. Kazała jej stanąć na świętym kamieniu, a mąż trzymał ją za rękę. Uwieczniłem to na zdjęciu. Stoją na polu na tle krzyża. Kobieta ma zamknięte oczy, a szeptucha trzyma ją za bose stopy... Pamiętam, jak opowiadała, że widzi Matkę Boską, która idzie w jej stronę...
- Żeby zrobić dobre zdjęcie, musiałeś uwierzyć w to, co one robią, w siłę działania ich obrzędów?
- Tak. Nie mogłem mieć w sobie podejrzeń, że fotografuję coś nieprawdziwego. Jadąc na Podlasie nastawiłem się mentalnie, by wszystkie zdjęcia robić z wiarą w to, co tam się dzieje... To pozwoliło mi przeniknąć w ten specyficzny klimat. Klimat bardzo klaustrofobicznych pomieszczeń, w których czuje się obecność tych niezwykłych kobiet i emocje ludzi, dla których one są wyroczniami. Osoby, które przychodzą do szeptuch bezsprzecznie wierzą w ich moc. Więc ja też uwierzyłem.
- Czekałeś na objawienia?
- (śmiech) Czasami łapałem się na tym, że przez godzinę stoję w środku ciemnego lasu, czekam na jakieś objawienie i... nic. To było strasznie frustrujące. Moja wyobraźnia działała na pełnych obrotach i na coś czekała... Bo nosiłem w głowie obraz tego mistycznego Podlasia.
Słyszałeś co szeptucha szepcze ludziom do ucha?
- Zawsze starałem się słuchać tego, co one mówią. To, co one szepczą jest bardzo melodyczne, wręcz hipnotyzujące. Są to prawosławne modlitwy, ale często przetworzone przez te kobiety. Każda jest trochę inna, choć słowa się powtarzają.
- Ludzie przychodzą do szeptunek z różnymi sprawami, nie zawsze z prośbą o uzdrowienie. Pojawiają się nawet życzenia śmierci...
- Tak, słyszałem o kobiecie z pewnej wsi, która przyszła do jednej z uzdrowicielek i poprosiła, by... jej sąsiadka umarła. Szeptucha powiedziała, że może to dla niej zrobić. Zapowiedziała jednak, że jeśli jej sąsiadka okaże się dobrą osobą, to ona - ta która zleca śmierć - umrze zamiast niej. Zlecająca zgodziła się i dwa miesiące później została przejechana przez ciągnik.
Przyznaję, że zdziwiło mnie, że szeptucha w ogóle zgodziła się coś takiego zrobić. Dla mnie w tym momencie - jako osoba religijna - okazała się niewiarygodna. Bo postawiła się na równi z Bogiem i chciała decydować, czy ktoś ma żyć czy zginąć.
Z dziwnym życzeniem przyszła też do szeptuchy inna kobieta. Starała się ona o względy pewnego pana. I poprosiła szeptunkę, żeby sprawiła, by ten pan była z nią. A jeżeli miałby się z nią nie związać, to chciała, by... na wieki był sam. I szeptunka zajęła się tą sprawą. To też mnie zdziwiło, bo szeptuchy to kobiety bardzo religijne. Wszystkie ich obrzędy opierają się na modlitwie. Nie spotkałem się tam z jakimiś w pełni pogańskimi obrzędami.
- Ale na Podlasiu nie tylko kobiety się tym zajmują. Spotkałeś na swojej drodze również szeptuna?
- Tak, ale nie mogłem z nim zbyt długo rozmawiać, bo był już bardzo stary i praktycznie już niewiele mówił. Oczywiście od jakiegoś czasu już nie przyjmował ludzi na leczenie u siebie w domu.
Oprócz niego, z uzdrawiających mężczyzn spotkałem jeszcze... księdza, który przyjmował chorych wieczorami. Jego historia też jest ciekawa. Opowiedział mi, jak otrzymał dar uzdrawiania. Stało się to po wypadku samochodowym. Auto prowadził ów ksiądz. Wiózł jakiegoś mnicha z Białorusi. Mieli wypadek i mnich zginął. I być może poczucie winy wpłynęło na to, że ten ksiądz stwierdził, że ma moc uzdrawiania. W każdym bądź razie teraz do tego księdza ludzie lgną. Wszyscy tam wierzą, że potrafi on uzdrawiać. Całą noc pod kościołem, w którym przyjmuje, stoją kolejki.
- Twój reportaż jest w pełni dokumentalny?
- Dokładnie tak. Nie ma tam rzeczy pozowanych. Są za tylko takie, które faktycznie się wydarzyły. I wydarzyłyby się, gdy mnie tam nie było. Zawsze mi zależało, żeby na zdjęciach była i szeptucha, i osoba przez nią uzdrawiana. Ale zrobiłem też zdjęcia, na których widać, jak szeptunki szepczą same sobie, bez obecności uzdrawianego. Nie chciałem im nikogo sztucznie podstawiać do zdjęć i nie podstawiałem. Bardzo zależało mi na dokumentalnym ukazaniu tej historii.
- Powstała też druga część tego projektu.
- Tak. Bo mimo że myślałem, że już wszystko wycisnąłem z tego tematu, to ciągle miałem niedosyt. Projekt fotografowania podlaskich szeptuch rozpoczął się w 2011 roku i trwał do początków 2014. Miałem w tym czasie półroczna przerwę, po której wróciłem do tematu. A wszystko dlatego, że zgłosił się do mnie niemiecki magazyn Leica LFI Magazine z Hamburga. Wysłali mi aparat i chcieli, żebym nim zrobił resztę zdjęć. Zgodziłem się i wróciłem do tego projektu. Tym razem zdjęcia robiłem o innej porze roku, w styczniu. To mi się nawet bardziej podobało, bo szybciej robiło się ciemno, a fotografowane miejsca wydawały się przez to jeszcze bardziej niepokojące... Poznałem nowe szeptuchy, nowe osoby. Dużo opowiadały mi o sobie i o tym, jak otrzymały moc. Niektóre miały ją od matek, inne pewnego dnia budziły się ze swoją niezwykłą mocą... I już ją miały na zawsze.
Od niektórych szeptuch dostałem mnóstwo dziwnych prezentów. Wśród nich są na przykład świece. Ponoć jeśli je zapalę w odpowiednim momencie, to moi krewni, którzy nie żyją, mogą ożyć... Usłyszałem i zobaczyłem mnóstwo dziwnych historii, ale lubię się w tym temacie poruszać. Teraz myślę o tym, żeby nakręcić o szeptuchach film dokumentalny.
- Zamienisz aparat na kamerę? Z aparatem jesteś chyba bardzo związany... **
- Mój dziadek był fotografem, więc obfotografowywał całą rodzinę. Mam chyba z 4 tysiące zdjęć siebie, jak jestem mały (śmiech). Dziadek starał się mnie tą fotografią zainteresować, a ja miałem do niej odrzut. Kiedy zmarł, rodzina sprzedała wszystkie jego aparaty. A było ich sporo. Rok po tym zdarzeniu fotografia zaczęła mnie interesować. To się stało w szkole. Jestem z natury mściwy, a w szkole ktoś mi powiedział, że nic nie mogę wiedzieć o fotografii i że się na tym nie znam. Zawziąłem się i postanowiłem tej osobie pokazać, że się myli. I udało się. Można więc powiedzieć, że zostałem fotografem z zemsty.

Czytaj e-wydanie »

Motoryzacja do pełna! Ogłoszenia z Twojego regionu, testy, porady, informacje**

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na wspolczesna.pl Gazeta Współczesna