Skąd wzięła się wieś Hermanówka? Co oznacza nazwisko Łogwin?

Już od dwóch tygodni nasi Czytelnicy - ciekawi etymologii swojego nazwiska bądź nazwy miejscowości, w której się urodzili lub mieszkają - nadsyłają do nas pytania. Wszystkie nazwiska i intrygujące Czytelników nazwy miejscowości przekazaliśmy językoznawcy prof. Michałowi Kondratiukowi, a on obiecał nam stopniowo je objaśniać.

Łogwin

Jan Łogwin, nasz Czytelnik z wsi Butrymowce w gminie Nowy Dwór, zadzwonił do nas z prośbą o wyjaśnienie zarówno etymologii jego nazwiska, jak i pochodzenia nazwy miejscowości.

- Nazwisko Łogwin, a gwarowo używa się też Łohwin, pochodzi od staropolskiego wyrazu łagwa, łagiew, które oznaczały naczynie na płyny - wyjaśnia prof. Michał Kondratiuk. - Nazwisko to może też pochodzić od wyrazu staropolskiego łagiewnik, oznaczającego człowieka wyrabiającego beczki, trudniącego się warzeniem piwa i syceniem miodu.
Jak dodaje prof. Kondratiuk, oprócz nazwiska Łogwin takie samo pochodzenie mają też nazwiska: Łogwinik, Łogwiniuk, Łogwinienko, Łogwinowicz, Łogwiński.

W naszym kraju najwięcej osób noszących nazwisko Łogwin mieszka we wschodniej części województwa podlaskiego. Nazwisko to nosi 13 mieszkańców wsi Dubaśne i Butrymowce (leżących koło Dąbrowy Białostockiej) i 4 mieszkańców Kuźnicy). Poza tym nazwisko to można spotkać w Szamotułach i Wronkach koło Poznania oraz we Wrocławiu i Świnoujściu (na podstawie www.nazwiska-polskie.pl).

Butrymowce

- Jeżeli zaś chodzi o pochodzenie nazwy wsi Butrymowce w gminie Nowy Dwór, to nazwa ta poświadczona jest w źródłach z 1578 roku i 1650 roku jako sioło Butrymowicze, a następnie jako Butrymowce w 1679 r., 1708 r., 1784 r. i obecnie - dodaje prof. Kondratiuk. - Nazwa współczesna Butrymowce oznaczała pierwotnie mieszkańców wsi Butrymowicze, a następnie sama stała się nazwą wsi. Gwarowa nazwa wsi brzmi Butrymaucy.

Fiodor

Jedna z naszych Czytelniczek, Asia Żukowska, przysłała do nas maila o treści: "chciałabym zadać pytanie, które nurtuje mnie od dość dawna, a mianowicie mój dziadek nosił nazwisko Fiodor - zmarł młodo, więc nie było możliwości, aby dowiedzieć się coś więcej. (...) .Czy jest Pan w stanie odpowiedzieć skąd pochodzi to nazwisko?"
- Nazwisko Fiodor pochodzi od rosyjskiego imienia Fëdor - wyjaśnia prof. Michał Kondratiuk. - Pochodzą one z języka greckiego,od połączenia słów: theos - Bóg, oraz doros - dar, darowany. Łącznie oznacza to dar Boga.

W Polsce nazwisko Fiodor występuje głównie w Płocku (15 osób), okolicach Gliwic, Tych i Rybnika (14 osób) oraz koło Piotrkowa Trybunalskiego (11 osób) i Nowej Soli (10 osób). W naszym regionie nazwisko to nosi 9 mieszkańców Olecka oraz pojedyncze osoby zamieszkujące w Niewodnicy i Białymstoku (na podstawie nazwiska-polskie.pl).

Hermanówka

Kolejny z naszych Czytelników, mieszkaniec wsi Hermanówka w gminie Juchnowiec, zwrócił się do profesora Michała Kondratiuka z prośbą o wyjaśnienie pochodzenia nazwy jego miejscowości.

- Nazwa wsi Hermanówka w gminie Juchnowiec poświadczona jest w źródle z 1674 r. jako folwark pod nazwą Harmanówka - tłumaczy prof. Kondratiuk. - Obecnie gwarowa nazwa miejscowości brzmi Harmanouka. Nazwa wsi pochodzi od imienia Herman. Z języka germańskiego heri znaczy pan, a man to człowiek, mężczyzna, mąż. Hermanówka zaś to połączeni obu tych wyrazów.

Istok

W naszym regionie mamy dwie wsie noszące nazwę Istok. Obie znajdują się w powiecie hajnowskim - w gminach Dubicze Cerkiewne i Narew.

- Wieś Istok w gminie Dubicze Cerkiewne została założona przed 1570 rokiem w wołości leśnictwa bielskiego - wyjaśnia prof. Kondratiuk. - W 1576 roku miała ona 30 włók gruntu nader podłego, a z tych pozostawało pustych 6,5 włók. Sioło Stok notowane w latach 1576, 1616, 1772 w późniejszych źródłach brzmi już Istok, np. w latach 1775-1789, w wieku XIX i dziś.

Nazwa wsi pochodzi od staropolskiego wyrazu "stok" w znaczeniu "strumyk, ściek, źródło" oraz "pochyłość, zbocze", a także "dorzecze, zlewisko". Podobne znaczenie ma staroukraiński i staroruski wyraz "istok, istočnik" - źródło , potok.
- Pierwszą wzmiankę o wsi Istok leżącej w gminie Narew znajdujemy w spisie dymów i podatku podymnego w latach 1775-1789 w parafii Narew - wyjaśnia prof. Kondratiuk. - Być może początkowo była to nazwa karczmy lub osady młyńskiej, ponieważ w lustracjach XVI i XVII wieku nazwa ta nie występuje.
Jeżeli ktoś z naszych Czytelników chciałby zapytać prof. Michała Kondratiuka o pochodzenie swojego nazwiska lub nazwy miejscowości, w której mieszka, prosimy dzwonić (tel. 85 748 74 58). Pytania można nadsyłać też e-mailem ([email protected]) lub pocztą (Redakcja "Gazety Współczesnej", ul. św. Mikołaja 1, 15-354 Białystok, z dopiskiem na kopercie: "językoznawca"). Odpowiedzi będziemy drukowali w piątkowych Magazynach "GW".