Testament? Tylko napisany własnoręcznie

Jak sporządzić testament własnoręcznie, aby był ważny? Tego dowiadujemy się z Kodeksu cywilnego. Artykuł 949 Kodeksu cywilnego mówi, że "Spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą."
Ustawodawca wymienia tylko trzy elementy takiego testamentu, a mianowicie, testament "musi" być napisany pismem ręcznym w całości. Nie wystarczy tylko podpisać napisany "komputerowo" i wydrukowany tekst testamentu. Testament napisany przy pomocy komputera (na maszynie do pisania) nie będzie ważny, a co za tym idzie, nie odniesie żadnego skutku. Wtedy dziedziczenie nastąpi według zasad wskazanych w ustawie. Ważny jest także podpis - musi być wyraźny i odręczny.

A data? Jest istotne, aby była wskazana w treści testamentu. Ale jej brak (inaczej niż brak własnoręcznego podpisu) nie zawsze będzie oznaczać nieważność testamentu. Zgodnie z treścią przepisu: "Brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów."
Warto jednak o tej dacie pamiętać. Bywa bowiem, że spadkodawca pozostawi kilka testamentów, a wtedy brak daty staje się problemem. Co do zasady "ważniejszy" jest testament sporządzony później, ale gdy testamenty dat nie zawierają, może być trudno ustalić, kiedy jaki testament był spisywany.

Dobrze jest napisać samo słowo "testament", ale nawet bez tego testament będzie ważny - o ile będzie napisany i podpisany własnoręcznie przez spadkodawcę.

I jeszcze parę rzeczy, o których warto pamiętać:
- Rozrządzenia zawarte w testamencie własnoręcznym są ważne tylko wówczas, gdy zostały podpisane przez testatora. Dopiski zawarte pod podpisem są nieważne, chyba że są także dodatkowo poniżej podpisane. Nie ma znaczenia język, w jakim testament zostaje sporządzony, w doktrynie dopuszcza się bowiem sporządzenie testamentu w każdym języku znanym spadkodawcy.
- Testament może zostać sporządzony tylko osobiście, a to oznacza, iż nie można poprosić jakiejkolwiek innej osoby, aby zrobiła to za testatora, podpisując się jego imieniem i nazwiskiem.

A co powinien zawierać testament, jeśli chodzi o treść?
Na pewno precyzyjnie wskazywać, w jaki sposób spadkodawca chce rozporządzić swoim majątkiem. Można w testamencie wskazać jednego spadkobiercę lub kilku - to zależy już od woli sporządzającego testament.
Ponadto, oprócz prostego wskazania, kto ma dziedziczyć, testament może też zawierać, np. zapis, polecenie, zapis windykacyjny czy też wydziedziczenie ustawowych spadkobierców...

A gdzie na tym testamencie powinien się znajdować podpis?
Jeśli ktoś myśli, że to zupełnie nieistotne, to może się bardzo zdziwić. Otóż, Sąd Najwyższy w uchwale z 5.06.1992r, sygn. akt II I CZP 41/92, stwierdził: "Podpis spadkodawcy w testamencie własnoręcznym powinien być pod rygorem nieważności złożony pod pismem zawierającym rozrządzenie na wypadek śmierci. W razie zamieszczenia podpisu w innym miejscu testament jest ważny tylko wówczas, gdy związek podpisu z treścią rozrządzenia jest oczywisty."

Każdy, kto ma pełną zdolność do czynności prawnych (a więc każdy, kto jest pełnoletni i nie został ubezwłasnowolniony prawomocnym orzeczeniem sądu) może sporządzić testament.

Sporządzający testament powinien mieć zdolność testowania w chwili spisywania aktu swojej ostatniej woli. Późniejsza utrata tej zdolności nie ma wpływu na ważność lub nieważność wcześniej sporządzonego testamentu. Pamiętać jednak należy, iż zgodnie z prawem testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy.

Tak więc, testament wspólny, sporządzony przez dwie osoby - choćby byli to małżonkowie - będzie nieważny, nie odniesie więc zamierzonego skutku w postaci rozporządzenia swoim majątkiem na wypadek śmierci. Jeśli więc oboje małżonkowie chcą, aby dziedziczył po nich na przykład ich wnuk, każde z nich musi sporządzić osobny testament.