Zazdrość to zielonooki potwór. Tak opisywał ją Szekspir. Skąd się bierze? Jak z nią żyć?

Skąd się bierze zazdrość?

Monika chce się pozbyć zazdrości. Nie lubi jej. Ale czy zazdrość naprawdę jest taka zła?

Rozpad trwałego związku partnerskiego jest jednym z najgorszych wydarzeń życiowych. Ludzie, którzy się rozwiedli będą statystycznie rzecz biorąc żyli krócej niż ci, którzy nigdy nie stworzyli stałej relacji partnerskiej (samotnicy), a także krócej niż osoby żyjące w konkubinacie, oraz te, których małżeństwo przetrwało (te osoby żyją najdłużej). W dodatku rozpad więzi idzie w parze z szeregiem innych utrat: materialnych (np. wspólne mieszkanie), utracony zostaje cały dotychczasowy czas włożony w stworzenie rodziny, nieodwracalnie zmarnowane zostają wysiłki zatrzymania partnera przy sobie, nastąpić musi przeformułowanie własnych celów życiowych. Zerwane są także związki z rodziną partnera i wspólnymi przyjaciółmi, a dzieci (jeśli były) tracą stabilizację. Ludzie cierpią. Wielu psychologów uważa w związku z tym, że w psychice musiały powstać mechanizmy chroniące przed niebezpieczeństwem rozpadu więzi partnerskich. Takim ewolucyjnie wytworzonym zabezpieczeniem jest właśnie uczucie zazdrości. Można ją traktować jako coś na kształt "systemu wczesnego ostrzegania" czy "dzwonka alarmowego", który informuje, że nasz związek z partnerem jest zagrożony i wymaga jakiejś interwencji. Dlatego zazdrość mobilizuje do różnych zachowań, których podstawowym celem jest zatrzymanie partnera przy sobie. Jedno z takich zachowań polega na wzbudzaniu zaangażowania partnera, skierowaniu jego uwagi na siebie, mobilizowaniu go do wysiłków. Właśnie dlatego Monika zaczyna flirtować z innymi mężczyznami. To jest jej sposób na zatrzymanie partnera.

Do zachowań wzbudzających zazdrość skłonne są osoby, które mają poczucie, że bardziej angażują się w związek niż ich partner. To interesujący paradoks, bowiem oznacza, że kobieta, która chce zatrzymać przy sobie mężczyznę, będzie też skłonna zachowywać się tak, jakby chciała go zdradzić. Tak właśnie robi Monika.

Kiedy zazdrość jest zła?

Zazdrość to ludzkie uczucie. Może być toksyczna dla miłości, ale może być również zbawienna, jeśli uruchamia zachowania, które podtrzymują więź.
Marek: "Kocham moją żonę, czuję, że jest stworzona właśnie dla mnie, chociaż pewnie każdy facet byłby z nią szczęśliwy. Ona taka już jest. Nie wiem, co bym zrobił, gdybym ją utracił. Dlatego staram się żeby była ze mną szczęśliwa. Dużo pracuję, bo dzięki temu możemy jeździć gdzie chcemy, mamy ładny dom, a żona nie musi się martwić, że fryzjer, do którego chodzi, jest drogi. A wiem, że to dla niej ważne. Gdyby nie miała tego wszystkiego, nie wiem, czy byłaby taka szczęśliwa jak teraz. Pewnie by mnie nie opuściła, ale… ona ma swoje potrzeby, a ja chcę aby były zaspokojone."

U Marka zazdrość wywołuje chęć dbania o partnerkę - to skuteczna taktyka utrzymywania więzi, podobnie jak okazywanie miłości czy zaangażowania. Żona Marka stara się dbać o swoją atrakcyjność, co też można traktować jako objaw strategii trzymania partnera przy sobie.

Dlatego gdyby Monika mogła zażyć "tabletkę przeciwko zazdrości" (gdyby taka tabletka istniała), wcale nie powinna jej połykać. Partner, który nigdy nie jest zazdrosny, jest także spostrzegany jako niezaangażowany.

Problem z zazdrością nie polega bowiem na tym, że ona jest, ale na tym, że czasem wywołuje okropne zachowania. Zazdrość jest na przykład najczęstszą przyczyną przemocy między małżonkami - kłótni, bicia, poniżania, a w pojedynczych przypadkach czegoś o wiele gorszego: "Zawsze kłóciliśmy się o jej skoki w bok. Ale tego dnia stało się coś więcej. Gdy wróciłem po pracy do domu, podniosłem naszą małą córeczkę i tuliłem ją do siebie. Wtedy żona podeszła do mnie z tyłu i syknęła: "Jesteś takim cholernym durniem, że nawet nie widzisz, że to nie twoje dziecko". Poczułem jak zalewa mnie szał. Nie wszystko pamiętam, wiem tylko, że puściłem dziecko, odwróciłem się i pchnąłem ją z całych sił tak, że się przewróciła, a potem złapałem jakiś przedmiot, który akurat leżał na stole i rzuciłem się nią. Policja powiedziała mi, że to był widelec do mięsa, a żona miała ponad 30 ran kłutych, choć zmarła już od pierwszych uderzeń w serce i w szyję."

Jak ujawnia się zazdrość?

Powyższy przykład jest tragiczny. Nie tylko mężczyźni są agresywni wobec kobiet z powodu zazdrości (agresja ma na celu zastraszenie partnera i zniechęcenie go do niewierności), przemoc kobiet wobec mężczyzn też jest często wynikiem obrony wobec ich zazdrości.

Zazdrość wywołuje jednak także wiele innych zachowań, które mogą okazać się destrukcyjne dla związku: śledzenie partnera, podglądanie go, niespodziewane odwiedziny i sprawdzanie z kim akurat przebywa, przeszukiwanie jego rzeczy, czytanie SMS-ów itp. Poddaje się partnera testom np. prosząc znajomego, aby rozpoczął flirt na gadu-gadu i sprawdził czy propozycja flirtu zostanie przyjęta. Testem jest mówienie chłopakowi, że jest się w ciąży i sprawdzanie jak na to reaguje.

Czasem próbuje się manipulować uczuciami poprzez wzbudzanie poczucia winy ("Obiecywałeś, że będziesz mnie zawsze kochać", "Taki byłeś słodki na początku"), mówienie partnerowi, jak bardzo jest się od niego uzależnionym ("Bez ciebie się zabiję", "Nie dam sobie bez ciebie rady"), płacz i podporządkowywanie się każdemu jego życzeniu.

Badania pokazały, co zaskakujące, że do szantażu emocjonalnego (płacz, groźby samouszkodzenia) częściej uciekają się mężczyźni niż kobiety! Generalnie do tego typu zachowań posuwają się osoby, które uważają się za mniej atrakcyjne od swojej drugiej połówki.

Jeszcze innym sposobem zabezpieczania się przed ewentualną zdradą jest odstraszanie konkurencji. To strategia, za którą stoi przekonanie: "Okazja czyni złodzieja". Nalega się, aby partner nosił obrączkę na palcu, trzymał nasze zdjęcie w dowodzie, zdjęcie rodzinne na biurku w pracy itp. Mężczyźni często dotykają "swoją kobietę" w sytuacjach publicznych, aby podkreślić jej "przynależność" i odstraszać "kłusowników". Zazdrość jest również motorem ukrywania partnera (tak jak to ma miejsce w kulturach arabskich) i agresji wobec rywali także werbalnej, np. w postaci plotkowania, oczerniania itp.

Michał: "Tak bardzo się kochaliśmy, że postanowiliśmy nie chodzić na żadne imprezy osobno. Ponieważ Kaśka mieszkała w innym mieście, to w ogóle okazało się, że rzadko chodzę na imprezy. Ona była bardzo zazdrosna, zresztą ja też nie mógłbym znieść myśli, że ona jest gdzieś na imprezie sama. Odsunąłem się od znajomych."

Mężczyźni i kobiety równie często stosują strategie "odstraszania" konkurencji, choć ludzie są przekonani, że mają one większe szanse powodzenia, jeśli ich celem jest utrzymanie kobiety przez mężczyznę, a nie odwrotnie.

Jak sobie radzić ze swoją zazdrością?

Ponieważ zazdrość nie zawsze jest zła, warto radzić sobie z nią tylko wtedy, gdy przybiera irracjonalne rozmiary lub pojawia się bez dostatecznego uzasadnienia. Ważne jest zrozumienie podstaw swojej zazdrości. Poznaj samą siebie, zastanów się czemu jesteś taka zazdrosna, skoro jego zachowania nie dają ci ku temu podstaw. Przyczyną zazdrości może być posiadanie rodziców, którzy się zdradzali i na tym tle dochodziło do awantur. Może to być także własna nieuświadomiona chęć zdradzenia partnera, która przypisywana jest jemu. Być może oceniasz siebie jako mało atrakcyjną dla swojego partnera?

Co robić, aby osłabić zazdrość, jeśli jest jej zbyt wiele?

1. Skup się na swoich mocnych stronach, osiągnięciach, ucz się lubić siebie. Przyznaj się też do swoich wad i naucz się je tolerować, a nawet lubić. Adekwatna samoocena jest ważna.

2. Rozwijaj swoje zasoby, umiejętności, pasje, rób to, co sprawia, że jesteś z siebie dumna.

3. Proś go, aby mówił ci co mu się w tobie podoba.

4. Poznaj jak najlepiej swojego partnera. Nie przypisuj mu "ślepo" różnych cech, dowiedz się, jaki on naprawdę jest - poznaj jego przeszłość, jego marzenia, jego pragnienia. Im więcej o nim wiesz, tym mniej będziesz ulegać irracjonalnym podejrzeniom.

5. Buduj przyjaźń ze swoim partnerem. To podstawa zaufania. Zwierzajcie się sobie, mów mu to, co mówi się tylko bardzo bliskim i godnym zaufania ludziom.
6. Traktuj swoją zazdrość jak ludzkie uczucie, które może stać się podstawą dbania o partnera.

7. Rozmawiaj z nim o swojej zazdrości.

8. Pogódź się z pewnym stopniem niepewności. Tak jest w każdym związku, nie jesteś w stanie wszystkiego kontrolować. Dla waszej miłości lepsze jest nadmierne zaufanie niż nadmierna podejrzliwość.

9. Jeśli on cię zdradzi pamiętaj, że to oznacza, że wychodzisz na idiotkę. Niewierność to przede wszystkim jego problem. Nie bierz zdrady do siebie, że "coś jest ze mną nie tak, skoro on chce mnie zdradzić".

10. Jeśli partner cię zdradził, pamiętaj, że nie musi to być kataklizm. Niektóre pary przetrwały w miłości mimo zdrady. Niemal połowa mężczyzn (46 proc.), którzy zdradzają swoje partnerki, kocha je jednocześnie, a zdradę traktuje tylko jako "pusty seks". Po zdradzie można szczęśliwie żyć.

Jak żyć z zazdrosnym partnerem?

1. Rozmawiaj z nim o jego zazdrości. Potraktuj ją jako jego problem, nie twój.

2. Nie pozwól na ograniczenie swojej wolności. Jeśli on jest zazdrosny, powinniście pracować nad tym, aby on umiał ci ufać, a nie nad tym, aby wyeliminować sytuacje, które wzbudzają jego zazdrość.

3. Powiedz mu, jakie formy zazdrości jesteś w stanie tolerować, a jakich nie.

4. Powiedz mu, że mu ufasz, że go kochasz i chcesz z nim być. Mów mu dlaczego tak czujesz. Powtarzaj to, on się boi, że to nieprawda.

5. Mów mu o swoich intencjach. Dla niego ważne jest nie tylko to, że go nie zdradzasz, ale także dlaczego jesteś wierna i dlaczego tego chcesz. On nie wierzy, że ty nie pragniesz zdrady.

6. Daj mu poznać swoich znajomych. Im więcej on o tobie wie, tym mniejsze pole dla podejrzeń i zazdrosnych fantazji.

7. Jeśli jego zazdrość jest dla ciebie trudna do zniesienia, zgłoście się na terapię małżeńską.

Nieruchomości z Twojego regionu