Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Urbanek to człowiek obyty, grzeczny i wykształcony

Dorota Naumczyk, prof. Michał Kondratiuk
prof. Michał Kondratiuk
prof. Michał Kondratiuk Archiwum
Kilkuset Czytelników "GW" zgłosiło się za naszym pośrednictwem do prof. Michała Kondratiuka z prośbą o rozszyfrowanie ich nazwisk i nazw miejscowości. Na razie więc wstrzymujemy przyjmowanie kolejnych zgłoszeń, by językoznawca mógł zająć się tymi, które otrzymał.

Nasza Czytelniczka Elwira Maciejewska napisała do nas maila: "Witam, zwracam się w imieniu mamy. Mama chciałaby się dowiedzieć, jakie jest pochodzenie nazwiska Nurkowska oraz nazwa miejscowości Łazy Małe. Moja rodzina pochodzi z tej miejscowośći".

Etymologię miejscowości Łazy Małe prof. Michał Kondratiuk objaśnił już w Magazynie "Gazety Współczesnej" z dnia 17 lipca, a dzisiaj pochyla się nad nazwiskiem Nurkowska.

Nurkowska

- Jest to nazwisko urobione od nazw osobowych typu: Nurek (1397 r.), Nurko, Norek (1390 r.), potwierdzonych w średniowiecznych źródłach, a te zaś pochodzą od wyrazów "nur, nurek" i staropolskiego "norek" w znaczeniu "ptak wodny" - wyjaśnia prof. Kondratiuk. - Przyrostkiem formującym to nazwisko jest -owski, który wskazuje na pochodzenie w sensie "syn, potomek".

W naszym regionie nazwisko Nurkowski występuje głównie w Białymstoku (35 osób) - na podst. www.nazwiska-polskie.pl

uRbarnek

Nasz kolejny Czytelnik Kamil Urbanek pisze: "Ostatnio przypadkowo u swojej babci natrafiłem na Gazetę Współczesną. (...) Chciałbym zapytać, czy może jeszcze Pani zapytać o moje nazwisko? Zawsze mnie to interesowało, ale nic nie znalazłem wartego uwagi. Nazywam się Kamil Urbanek i w tej chwili mieszkam na stałe w Ełku (...)"

- Podstawą nazwiska jest imię Urban (1223 r.) i w postaci zdrobniałej Urbanek (1405 r.) - tłumaczy językoznawca. - Imię Urban jest pochodzenia łacińskiego, jego pierwotne znaczenie łączy się z łacińskim urbanus jako "miejski, mieszkaniec miasta (= Rzymu), Rzymianin", a także człowiek "kulturalny, grzeczny, obyty, wykształcony". Imię Urban nosiło ośmiu papierzy, wśród nich św. Urbana (III wiek) przez lud uważany za patrona uprawy winorośli. Imię Urban jeszcze w XVI wieku w Polsce było dość częste wśród włościan, później rzadkie.

W naszym regionie nazwisko Urbanek występuje dosyć rzadko. Można je spotkać m.in. w Łomży i Zambrowie (po 18 osób) oraz Ełku (13 osób).

Śliwowski

Czytelnik Karol Śliwowski z Białegostoku dopytuje zaś o etymologię swojego nazwiska.

- Nazwisko Śliwowski w formie męskiej poświadczone było w Polsce już w 1569 roku - rozpoczyna językoznawca. - Pochodzi ono od nazw miejscowości: np. Śliwowo - wieś w gm. Rutki w pow. łomżyńskim; Śliwowo - kolonia wsi Klejniki w gm. Czyże w pow. hajnowskim, Śliwowo-Łopienie - wieś w powiecie zambrowskim; Jabłoń-Śliwowo -wieś w gm.Nowe Piekuty w pow. wysokomazowieckim. Przyrostkiem formującym nazwisko jest -ski. Nazwiska odmiejscowe wskazują, skąd pochodzi dana osoba albo gdzie obecnie mieszka.

W naszym regionie nazwisko Śliwowski jest popularne m.in. w Białymstoku (128 osób), Wysokiem Mazowieckiem (37), Zambrowie (27), Ełku i Łomży (po 26) oraz Łapach (22) - na podst. www.nazwiska-polskie.pl

Sidorczuk

Paweł Owsiejczuk przysłał do nas maila z prośbą o wyjaśnienie nazwiska Sidorczuk.

- Jest to nazwisko patronimiczne pochodzace od imienia Sidorko, a to - od Sidor, z greckiego Isidoros - tłumaczy językoznawca. - Jego pierwotne znaczenie łączy się z imieniem egipskiej bogini księżyca Izydy (Izis) oraz z greckim apelatywem doron w znaczeniu "dar" i w całość tłumaczy się jako "dar Izydy". Sufiks -uk pełni funkcję patronimiczną i znaczy "syn".'

W naszym regionie nazwisko Sidorczuk występuje głównie w Białymstoku (96 mieszkańców) i Siemiatyczach (64) - na podst. www.nazwiska-polskie.pl.
Milewski

Czytelnik Tomasz Milewski pisze do nas: "Witam serdecznie. Chciałbym poznać pochodzenie swojego nazwiska: Milewski. Zamieszkuję na Podlasiu w miejscowości Milewo, powiat moniecki (...). Dziękuję, pozdrawiam Tomasz Milewski."

- Nazwisko Milewski poświadczone jest w źródłach polskich w 1462 roku - rozpoczyna prof. Kondratiuk. - Pochodzi od nazw miejscowości typu: Milewo, Milewskie, występujących na Mazowszu, Podlasiu i poza tymi regionami. W większości były to wsie szlacheckie. Nazwiska te informują, skąd pochodzą lub gdzie jeszcze mieszkają osoby o tym nazwisku.

W naszym regionie nazwisko Milewski jest bardzo popularne w Białymstoku (nosi je ponad pół tysiąca mieszkańców), Suwałkach (prawie 300 mieszkańców) i Łomży (ponad 250 osób) oraz Augustowie (161) i Ełku (150), Zambrowie (107) i Olecku (103) - na podst. www.nazwiska-polskie.pl

BolestA

Nasz Czytelnik Tomasz Bolesta prosi prof. Kondratiuka o analizę swojego nazwiska.

- Nazwisko Bolesta jest formą hipokorystyczną (zdrobniałą, pieszczotliwą) złożonych imion starosłowiańskich typu: Bolesław - mówi językoznawca. - Imiona te były szeroko wykorzystywane wśród sfer najwyższych, książąt, przywódców wojskowych, jeszcze do wprowadzenia kalendarza kanonicznych imion chrzescijańskich. W źródłach polskich nazwy hipokorystyczne imion są poświadczone we wczesnym średniowieczu: Bolesta (1237 r.), Bolest (1400 r.). Sens członu Bole- w złożonym imieniu Bole-sław, to starosłowiańskie bole(j), czyli "więcej" i -sław w sensie "sławić".

W naszym regionie nazwisko Bolesta najczęściej można spotkać w Bielsku Podlaskim (91), Białymstoku (71), Brańsku (41) i miejscowości Bolesty w gm. Bielsk Podlaski (40) - na podst. www.nazwiska-polskie.pl

Drobnikowski

Zgłosił się do nas również Czytelnik z prośbą o wyjaśnienie nazwiska Drobnikowski.

- Nazwisko Drobnikowski jest pochodzenia apelatywnego ( apelatyw - wyraz pospolity) - wyjaśnia prof. Kondratiuk. - Pochodzi ono od wyrazów drobić w sensie "kruszyć, dzielić na części", drobny i drobnica w znaczeniu "coś małego, drobnego". Utworzone od nich nazwy osobowe mają poświadczenia w źródłach historycznych: Drob (1398 r.), Drobny (1397 r.), Drobnik (137 r.). Nazwisko analizowane Drobnikowski jest utworzone za pomocą dwóch pryrostków -ik i -owski. Nazwisko to określa syna, potomka.

W naszym regionie nazwisko Drobnikowski pojawia się głównie w Bielsku Podlaskim (12) i Białymstoku (11).

Gołąbiewski/ Gołębiewski

Iwona Dziekońska zwraca się zaś do nas z prośbą o analizę nazwiska Gołębiewski.

- Nazwiska utworzone od nazw miejscowości typu: Gołąbiewo, Gołębiów, Gołębie - tlumaczy językoznawca. - Forma nazwiska Gołębiewski ma potwierdzenie w dokumentach historycznych i w gwarze wsi. Nazwisko Gołubowski spotykane na Białostocczyźnie jest spolonizowaną postacią białoruskiego: Ha(o)łubouski, od gwarowej nazwy wsi Hałuby nazwanej oficjalnie: Podlewkowie w gminie Narewka.

W naszym regionie nazwisko Gołąbiewski występuje głównie w Białymstoku (35 osób).
Karpowicz

Marek Karpowicz z Sejn pisze do nas: "Jestem stałym czytelnikiem Współczesnej od ponad czterdziestu lat (oczywiście wcześniej wydawanej pod innymi tytułami). Z racji mojego "czytelniczego stażu" pozwolę sobie na zadanie aż trzech pytań o pochodzenie nazwisk Karpowicz i Zdancewicz oraz wsi Boksze."

Prof. Michał Kondratiuk dziś omawia pierwsze z nazwisk: - Nazwisko Karpowicz znane w Polsce od 1503 r., utworzone zostało od imienia cerkiewnego Karp i greckiego Karpos (pochodzącego od karpos jako "owoc". Jest to nazwisko dość popularne w językach wschodniosłowiańskich.

W naszym regionie nazwisko Karpowicz jest bardzo często spotykane w Białymstoku (prawie 400 mieszkańców). Można je też spotkać m.in. w Ełku, Giżycku i Łapach (po 44 mieszkańców) - na podst. www.nazwiska-polskie.pl

Kiersnowski

Regina Ćwilich pisze do nas: "Witam, proszę o przekazanie Panu Profesorowi Michałowi Kondratiukowi mojej prośby o wyjaśnienie pochodzenia nazwiska: Kiersnowska (...)"

- Nazwisko pochodzi od miejscowości występujących w dawnym woj.białostockim: Kiersnowo i Kiersnówek w gm. Brańsk oraz Kiersnówka w gm. Suchowola - tłumaczy językoznawca. - Prof. J. Wiśniewski nazwy wsi wymienionych łączy z emigrantami z części Jaćwieży zwanej Kirsnowią. W tych wsiach mieszkał ród drobnej szlachty (dawniej - bojarski ). Seło Kirsnowo istniało już w 1528 roku, natomiast nazwisko poświadczone jest w roku 1592.

W naszym regionie nazwisko Kiersnowski najczęściej można spotkać w Białymstoku (131) i Kiersnowie w gm. Brańsk (68).

Prof. Michał Kondratiuk jest autorem ponad 200 publikacji poświęconych nazwom miejscowości i gwarom Białostocczyzny.
Jako wybitny językoznawca wymieniany jest w encyklopediach polskiej, białoruskiej, ukraińskiej i litewskiej.

Prof. Kondratiuk urodził się w Dubinach koło Hajnówki w 1934 r. W 1958 ukończył rusycystykę na Uniwersytecie Warszawskim, a trzy lata później filologię białoruską. W 1970 r. obronił pracę doktorską w Instytucie Słowianoznawstwa PAN w zakresie nauk humanistycznych, a w 1984 r. habilitował się w Instytucie Rusycystyki i Lingwistyki Stosowanej UW w zakresie językoznawstwa słowiańskiego i bałtyckiego. W 1992 r., po przejściu na pełny etat do Filii UW w Białymstoku, otrzymał stanowisko profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu w Białymstoku. W 1997 r. został profesorem belwederskim w wyniku starań Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 2003 został profesorem zwyczajnym.

Czytaj e-wydanie »

Nieruchomości z Twojego regionu

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na wspolczesna.pl Gazeta Współczesna