I wojna światowa. Inscenizacja wielkiej bitwy o Bielsk z sierpnia 1915 roku

Tysiące ludzi zginęły w pobliżu Bielska Podlaskiego podczas starcia dwóch wielkich armii. Sto lat temu przechodził tędy front I wojny światowej. W sierpniu 1915 roku Niemcy odbijali nasze ziemie z rąk Rosjan. W walkach ginęli też Polacy wcieleni do armii zaborców. Groby poległych żołnierzy do dzisiaj znajdują się na okolicznych cmentarzach.

Świadkowie tych wydarzeń już nie żyją, ale to nie znaczy, że możemy zapomnieć o tragicznej historii. Zwłaszcza, że wraz z frontem przez Podlasie i Bielsk przeszła wielka fala ucieczek ludności przed niemieckim natarciem, zwana bieżeństwem.

- Latem 1915 roku obszar obecnego Podlasia ucierpiał wskutek walk frontowych oraz wypędzenia na wschód cywili przez kozaków - opowiada dziennikarz Radia Białystok Marcin Tomkiel, autor książki pt. "Wojna mocarstw. Podlasie 1914-15". - Była to demograficzna i materialna katastrofa, która obecnie jest zapomniana.

Dlatego w najbliższą niedzielę (23 sierpnia) w bielskich Studziwodach i podbielskim Augustowie odbędą się Wojewódzkie Obchody Setnej Rocznicy I Wojny Światowej. W ich trakcie przewidziano m.in. inscenizację bieżeństwa z sierpnia 1915 roku oraz pokaz wielkiej bitwy, która w tym czasie rozegrała się u progów naszego miasta.

- Podczas bitwy o Bielsk, która miała miejsce w dniach 19-25 sierpnia 1915 roku, poległy tysiące żołnierzy różnych narodowości, w tym Polacy wcieleni do zaborczych armii - mówi redaktor Marcin Tomkiel, który poprowadzi niedzielne uroczystości.

Groby ponad tysiąca żołnierzy znajdują się do dzisiaj na cmentarzu wojennym w Augustowie. To tam w niedzielę o godz. 9:00 rozpoczną się uroczystości rocznicowe. Kolejnych poległych chowano na cmentarzach w Bielsku, Studziwodach i okolicznych wsiach, w których też dochodziło do potyczek, natarć i odwrotów.

Bitwa o Bielsk była jedną z największych w dziejach Białostocczyzny. Na zajęte i umocnione przez Rosjan miasto nacierali z zachodu i północy Niemcy. Ze strony niemieckiej brało w niej udział 9 dywizji z czterech korpusów 12. Armii. Kierunek natarcia wyznaczył szef niemieckiego sztabu na tym odcinku frontu gen. Erich von Ludendorff, a 12. Armią niemiecką dowodził Max von Gallwitz.

18 sierpnia Niemcy zdobyli Boćki i z kierunku Dobromila oraz Pilik szli na Bielsk. Oddziały armii rosyjskiej okopały się na studziwodzkich polach i przez dwa dni powstrzymywały natarcie. 20 sierpnia Niemcy uderzyli przez rzekę Białą i zajęli Studziwody i Dubicze. Udało im się też zdobyć Proniewicze. 22 sierpnia byli już w Malinnikach, Topczykałach i w Parcewie. 23 sierpnia wywiązała się bitwa koło wsi Hołody, która trwała cały dzień. W tych walkach trup padał gęsto.

Wydarzenia te były na tyle istotne dla losów I wojny światowej, że już 22 sierpnia 1915 roku donosiła o nich amerykańska prasa. "The Chicago Tribune" informowała swoich czytelników: "21 sierpnia 1915r. siły gen. Gallwitza przejęły Bielsk. Zostało to ogłoszone tego samego dnia po południu. Dzięki temu został zablokowany kolejowy węzeł komunikacyjny pomiędzy Rosjanami znajdującymi się w Grodnie i Brześciu litewskim. Bielsk jest 10 tys. miastem, położonym na południowym wschodzie, 25 mil od Białegostoku i 50 mil na północny zachód od Brześcia litewskiego. Aktualnie lewe skrzydło sił gen. Gallwitza próbuje otoczyć siły rosyjskie w Białymstoku. Rosjanie zostali zmuszeni do opuszczenia miasta, pozostawiając kolej. Bawarczycy działający w prawym skrzydle armii gen. Gallwitza złamali opór wroga i od dzisiejszego świtu cała rosyjska linia wycofuje się po poczynionych wysiłkach przezwyciężenia Niemców. Rosjanie, którzy najeżdżali z kowieńskiej warowni, ewakuują się i wracają w kierunku Wilna."

Program obchodów 23 sierpnia 2015 roku

Augustowo gm. Bielsk Podlaski
9:00 Liturgia Święta w cerkwi parafialnej św. Jana Teologa
10:30 Procesja na cmentarz wojenny; modlitwa za poległych żołnierzy i zmarłych bieżeńców; złożenie wieńców

Bielsk Podlaski - Studziwody
11:30 Modlitwa za poległych żołnierzy i zmarłych bieżeńców; złożenie wieńców; odsłonięcie tablic informacyjnych (cmentarz wojskowy z okresu I wojny światowej; ul. Wiejska)
12:30 Inscenizacja historyczna wyjazdu w bieżeństwo z sierpnia 1915 r. (spod Muzeum Małej Ojczyzny; ul. Sosnowa 17)
13:30 Inscenizacja historyczna bitwy o Bielsk z sierpnia 1915 r. (boisko przy ul. Sosnowej; tzw. Turecki Mohiłki lub Jamy)