Dramat dziesięciu osób! Wszystko przez pomyłkę szpitala

Ponad pół wieku temu w przeworskim szpitalu w odstępie 2 dni na świat przyszły dwie pary bliźniąt: dwaj chłopcy oraz dziewczynka i chłopczyk. Nie wiadomo w jakich okolicznościach, świadomie, czy przez zaniedbanie, doszło do zamiany chłopców. Przypuszcza się, że dzieci zostały pomylone podczas kąpieli.

Rodziny obu bliźniaczych par mieszkały blisko siebie, w sąsiednich wsiach. Dzieci widywały się, chodziły do jednego kościoła. Rodzinie i sąsiadom rzucało się w oczy niespotykane podobieństwo dwóch chłopców, zdawałoby się z różnych rodziny, ale jak się po latach okazało, jednojajowych bliźniaków.

- Od czasu do czasu wpadali na siebie, ale byli wtedy tak przerażeni, że zazwyczaj starali siebie unikać - opowiadała w TVN Maria Wentlandt-Walkiewicz, pełnomocnik rodzin bliźniąt starających się o zadośćuczynienie.

Wentlandt-Walkiewicz przypuszcza, że rodziny podejrzewały, że w szpitalu zamieniono im dzieci. Ale nigdy o tym nie mówiono. Był to temat tabu.

- Może bali się prawdy? - zastanawia się Marzena Ossolińska-Plęs, rzecznik Sądu Okręgowego w Rzeszowie, w którym toczy się rozprawa o zadośćuczynienie.

Kasia: mam sobowtóra

Na badania genetyczne zdecydowali się dopiero wtedy, gdy w 2002 r. podobna sprawa ujrzała światło dzienne. Chodzi o zamianę bliźniaczek w Warszawie. Wyszła na jaw, gdy dziewczynki miały po 17 lat. Ich dramat zaczął się miesiąc po urodzeniu. Trafiły do szpitala z zapaleniem płuc. Przy wypisie matka sióstr, Elżbieta Ofmańska, odebrała swoją córkę Katarzynę i dziecko Haliny Wierzbickiej - Ninę. Druga z bliźniaczek, Edyta, trafiła do rodziny Wierzbickich.

Ojciec dziewczynek, Andrzej Ofmański, opowiadał w dziennikarzom "Życia Warszawy" jak wyglądał oddział, na którym wówczas leczono jego córki: - Było tam 80 dzieci, a zajmowały się nimi dwie pielęgniarki. Leżały po dwoje, troje w poprzek łóżeczek. Kiedy brakowało miejsca, dzieci kładziono w koszach na podłodze... Policzyliśmy, że samo mycie dzieci musiało zajmować siedem godzin dziennie. Raz na tydzień można było je zobaczyć, jak pielęgniarka podniosła z łóżeczka i pokazała przez szybę. A najlepiej, żeby w ogóle nie przychodzić, bo rodzice tylko przeszkadzają.

Ofmański przyznaje, że kiedy sprawa wyszła na jaw, jego żona popadła w depresję: - Bo część ludzi zarzucała jej, że nie rozpoznała własnych dzieci. Jak miała je poznać? Najpierw tydzień leżały w inkubatorze, tydzień mieliśmy je w domu. Potem miesiąc w szpitalu, gdzie można je było zobaczyć przez szybę. A dzieci w tym wieku ciągle się zmieniają. W czasie odwodnienia noworodki zmieniają się tak, że wszystkie są do siebie podobne: zmieniają się rysy, wystają kości policzkowe - tłumaczy.
Edytę zobaczył ponownie 17 lat później.

- Na początku nie chciałem wierzyć, kiedy Kasia powiedziała, że ma sobowtóra. Kazałem jej nie pleść głupot. Mało to sobowtórów jest? Powiedziałem: koniec, nie rozmawiam o tym, nie denerwuj mnie i matki. Potem zobaczyłem Edytę, jej ruchy, mowę, takie same jak Kasi... One nie są identyczne. Edyta jest bardziej podobna do żony, Kasia do mnie. Ale nie miałem już żadnych wątpliwości.

Żądają prawie 2,5 mln zł

Rodzeństwo spod Przeworska w komplecie spotkało się dopiero w sądzie na rozprawie. - Mężczyźni żałują straconych lat, że wychowywali się oddzielnie - zdradziła w TVN mecenas Wentlandt-Walkiewicz, która walczyła o zadośćuczynienie także w warszawskim procesie. - Ich relacje są w tej chwili bardzo dobre. Bracia mają podobne temperamenty, zainteresowania, hobby. Mało tego, mają podobny gust. Nawet fryzury noszą podobne. Preferują podobny styl ubierania się. To kapitalne pole do badań socjologów, psychologów, bo wychowywali się przecież odrębnie.

A druga para? - Spotkanie w sądzie zakończyło się płaczem, szlochaniem, rzucaniem się sobie w ramiona i nawiązaniem kontaktów. Miejmy nadzieję, że publiczne przedstawienie tego problemu doprowadzi do pewnego wyczyszczenia w tej rodzinie - uważa mecenas.

Zamienieni bliźniacy nie chcieli rozmawiać z dziennikarzami. O zadośćuczynienie walczą nie tylko zamienione dzieci, ale także ich rodzeństwo oraz żyjący jeszcze ojciec chłopców-bliźniaków. W sumie 10 osób. - Od skarbu państwa domagają się razem 2,4 mln zł. Każde z bliźniąt po 300 tys. zł, natomiast rodzeństwo i ojciec po 200 tys. zł na osobę - wylicza ich pełnomocnik.

Maria Wentlandt-Walkiewicz uważa, że tym osobom należy się zadośćuczynienie: - Wiemy, z jakimi ogromnymi problemami borykała się rodzina - mówi. - Matki już nie żyją, a dzieci pamiętają je jako wiecznie płaczące, skulone w kącie. Wiadomo było, że nad tymi dwiema rodzinami ciąży jakaś tajemnica, o której nigdy w rodzinie się nie mówiło.

Na wyrok trzeba będzie jeszcze poczekać. Kolejna rozprawa zaplanowana została po wydaniu opinii biegłego socjologa, za około dwa miesiące.

W przypadku bliźniaczek z Warszawy takie odszkodowanie udało się wywalczyć. Ale trauma w rodzinie pozostała. Edyta wyprowadziła się od Wierzbickich. - Zerwała kontakty i z nami, i z nimi - opowiadał prawowity ojciec dziewczyny. - Nie wiemy, co się z nią dzieje. Prawdopodobnie mieszka gdzieś w
Polsce, ale nie wiemy gdzie.

Wierzbiccy zlecili poszukiwania. Policja znalazła ją, ale kobieta nie życzyła sobie ujawniania, gdzie mieszka. - Najgorsze jest to, że nie wiemy, co się z nią dzieje, czy jest w depresji. Ja nie chcę wiedzieć, gdzie ona mieszka, bo jest dorosła i ma do tego prawo. Natomiast bardzo bym chciał, żeby raz na jakiś czas wysłała sms-a czy maila, że jest w porządku - dodaje załamany mężczyzna. - Nina ma córkę i męża, swoje życie. Kasia mieszka jeszcze z nami. Czeka na odbiór mieszkania. Dziewczyny mają z sobą bardzo dobre relacje.

Zamianę dzieci odchorowują matki. Pani Ofmańska od 10 lat bierze leki antydepresyjne.
- Rodzicom, którzy mają choćby cień obaw, powiedziałbym, że nie warto dochodzić prawdy - mówi Ofmański. - Lepiej zapomnieć, bo gdy okaże się, że dziecko zostało zamienione, będzie to rodzinna tragedia i nie da się już o tym nigdy zapomnieć. Żona płakała całymi nocami. Słyszałem, jak Nina płakała w swoim pokoju. Dowiedziałem się od siostry żony, że poszła do niej i zapytała: - Ciociu, co teraz ze mną będzie? To były 17-latki. Raptem świat im się zawalił.

Edyta prawdopodobnie do dziś nie odebrała odszkodowania i pieniądze leżą w sądowym depozycie.