Masz trudną sytuację, sąd cię zwolni z kosztów

Często rezygnujemy z dochodzeniem naszych praw w sądzie, obawiając się związanych z tym znacznych wydatków finansowych. Ustawodawca chcąc zapewnić wszystkim możliwość dochodzenia roszczeń, wprowadził instytucję zwolnienia z kosztów sądowych.

Zwolnienia z kosztów sądowych można podzielić na ustawowe oraz udzielone na wniosek. Z mocy ustawy z obowiązku ponoszenia opłat sądowych, zwolnione są między innymi osoby: wnoszące o uznanie postanowień umownych za niedozwolone, dochodzące ustalenia ojcostwa i roszczeń z tym związanych, dochodzące roszczeń alimentacyjnych, prokurator, kurator wyznaczony przez sąd orzekający lub przez sąd opiekuńczy dla danej sprawy.

Podstawy zwolnienia

Należy jednak pamiętać, że każda osoba fizyczna lub podmiot gospodarczy może wystąpić do sądu o zwolnienie z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych. Wystarczy tylko wykazać, że z powodu kiepskiej sytuacji finansowej nie jest w stanie ich ponieść.

Osoba fizyczna oraz osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, chcąc uzyskać zwolnienie, powinna złożyć stosowny wniosek wraz z formularzem oświadczenia o stanie rodzinnym i majątkowym. Wzór formularza tego oświadczenia znajduje się na stronie internetowej ministra sprawiedliwości (www.ms.gov.pl.). Są one także bezpłatnie udostępniane w sądach.

Ponieważ należy udowodnić, że nie jest się w stanie ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku na utrzymaniu koniecznym siebie i rodziny, wniosek o zwolnienie powinien zawierać dokładne dane o stanie rodzinnym, majątku i dochodach.

Potrzebne załączniki

Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające stan materialny, np.: zaświadczenie o zarobkach, odcinek wypłaty renty lub emerytury oraz dokumenty świadczące o miesięcznych kosztach utrzymania rodziny, tj. opłatach za czynsz, energię elektryczną, gaz, telefon. Należy także uwzględnić przybliżony miesięczny koszt wyżywienia, zakupu środków czystości, stałe wydatki na leczenie oraz posiadane zobowiązania kredytowe lub inne wierzytelności.
Podmiot gospodarczy powinien wykazać, że nie ma dostatecznych funduszy na poniesienie kosztów sądowych, np. za pomocą wyciągu z banku, przy czym brak pieniędzy na rachunku nie może być krótkotrwały.

Procedura

Wniosek o przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych można zgłosić zarówno przed wytoczeniem powództwa, jak i w trakcie toczącego się już postępowania.

W zależności od sytuacji finansowej sąd może zwolnić nas z kosztów w części lub całości. Uzyskane zwolnienie obowiązuje przez wszystkie instancje. Natomiast na postanowienie sądu o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych stronie przysługuje zażalenie. W razie oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych nie można ponownie domagać się zwolnienia, powołując się na te same okoliczności, które stanowiły uzasadnienie oddalonego wniosku. W kolejnym wniosku należy wykazać pogorszenie dotychczasowej sytuacji finansowej.
Kontrola podanych informacji

Należy pamiętać, iż sąd może zarządzić stosowne dochodzenie, jeżeli na podstawie okoliczności sprawy lub oświadczeń strony przeciwnej poweźmie wątpliwości, co do prawdziwości złożonego przez stronę oświadczenia o stanie majątkowym. Sąd może także cofnąć zwolnienie od kosztów, jeżeli okaże się że okoliczności, na których podstawie je przyznano, nie istniały lub przestały istnieć. W obu wypadkach strona obowiązana jest uiścić wszystkie przepisane opłaty. Osobie, która uzyskała zwolnienie na podstawie świadomego podania nieprawdziwych okoliczności, zostanie ono cofnięte. Ponadto w takiej sytuacji sąd może nałożyć grzywnę w wysokości 1.000 zł.