Rodziny ofiar Obławy Augustowskiej upamiętniły kolejne miejsce męczeństwa swoich bliskich

Uroczystości rozpoczną się o godzinie 12.00. W programie - wygłoszenie słowa dotyczącego historii Obławy Augustowskiej, odsłonięcie i poświęcenie pomnika, nabożeństwo, wystąpienia zaproszonych gości oraz Apel Pamięci. Głównym organizatorem uroczystości jest Związek Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej 1945 roku. Współorganizatorzy to m.in. IPN, Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych, Nadleśnictwo Pomorze, 14 Pułk Artylerii Przeciwpancernej, Podlaska Brygada Obrony Terytorialnej i ZHR. W uroczystościach wezmą udział m.in. przedstawiciele lokalnych władz samorządowych, władz rządowych, rodziny ofiar Obławy Augustowskiej, miejscowej ludności i uczniowie szkół. Uroczystości patronatem objął prezydent RP Andrzej Duda.

Miejsce pamięci znajduje się na polanie w Puszczy Augustowskiej, niedaleko Gib, na skrzyżowaniu leśnych dróg Giby – Rygol i Frącki – Stanowisko. Ustawiono tam drewniany krzyż, który stał dawniej na symbolicznym cmentarzu ofiar Obławy Augustowskiej w Gibach. Krzyż przeszedł gruntowną konserwację. Jest też tu figura Jezusa Frasobliwego, maszt z flagą państwową oraz „Dzwon pamięci”. Niedaleko krzyża stoi głaz a na nim tablica pamiątkowa. - Miejsce to zostało odkryte dzięki pracy badawczej Nikity Pietrowa, wiceszefa polskiej sekcji rosyjskiego Stowarzyszenia Memoriał oraz dzięki relacjom świadków. Tę lokalizację obozu tymczasowego potwierdza IPN – powiedział nam ks. Stanisław Wysocki, prezes Związku Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej 1945 roku, który w Obławie stracił ojca i dwie siostry – żołnierzy AK.

- Należy zauważyć, że z tego obozu tymczasowego oraz punktów filtracyjnych, sowieci wywozili na rozstrzelanie osoby ujęte w Obławie Augustowskiej i przeznaczone na śmierć. Jest to jedno z niewielu istniejących do dziś, autentycznych miejsc kaźni ofiar Obławy – mówi ks Stanisław Wysocki.

Autentyczność tego miejsca potwierdza też Józef Szarejko, który jako 10 letni chłopak był świadkiem wywożenia ofiar Obławy z Gib. Oto fragment jego relacji, którą nam przekazał „Z moich ustaleń wynika, że wieźli ich jakieś 4 kilometry puszczą w stronę miejscowości Rygol. Zatrzymywali się na skrzyżowaniu dróg, tam czekał już inny, ale tego samego typu samochód, do którego więźniom kazano się przesiąść. Dopiero tym samochodem wieziono ich w stronę miejscowości Stanowisko, położonej tuż przy kordonie granicznym z obecną Białorusią. Natomiast ten pojazd, który przywoził więźniów z Gib, po około pół godzinie wracał po kolejnych skazańców. I tak całą noc kursował. Niedługo po tej akcji chodziłem na to leśne skrzyżowanie dróg, gdzie przeładowywano więźniów z samochodu na samochód. Piach leśnych dróg był zryty kołami samochodów. Ślady te prowadziły też drogą od strony wsi Frącki. Z niej również sowieci musieli przywozić skazańców. ”

Obława augustowska to największa zbrodnia dokonana na mocy dyrektyw władz sowieckich na obywatelach Polski po zakończeniu II wojny światowej. Zasadniczym celem obławy, przeprowadzonej przez Armię Czerwoną, w głównym swoim przebiegu od 12 do 25 lipca 1945 roku, była likwidacja polskich organizacji niepodległościowych, a przede wszystkim oddziałów Armii Krajowej Obywatelskiej, operujących na ziemi suwalskiej, augustowskiej, sejneńskiej i sokólskiej. Do dziś nie znana jest dokładna liczba ofiar tej ludobójczej akcji, którą historycy umieszczają w przedziale od 592 do nawet około 2 tys. Do chwili obecnej nie znane jest również miejsce dołów śmierci, w których od prawie 77 lat spoczywają szczątki pomordowanych.

9 lipca 2015 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej postanowił, że dzień 12 lipca będzie obchodzony jako Dzień Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej z lipca 1945 roku. Projekt uchwały w tej sprawie przygotował, pochodzący z Suwałk, poseł PiS Jarosław Zieliński. W jej uzasadnieniu stwierdzono m.in. „Państwo Polskie ma nadal moralny dług do pilnego spłacenia, a uhonorowanie Ofiar specjalnym Dniem Pamięci o Nich ustanowionym przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej jest ważnym krokiem w tym kierunku”. Datę 12 lipca przyjęto ze względu na to, że data ta była początkiem operacji wojskowej 3. Frontu Białoruskiego, przygotowanej przez Sztab Generalny Sił Zbrojnych Związku Sowieckiego, nazwanej później obławą augustowską.

Obecnie prokuratura IPN Białystok, która prowadzi śledztwo w tej sprawie Obławy Augustowskiej, przyjmuje, że najbardziej prawdopodobnym miejscem pochówku ofiar sowieckiej obławy jest uroczysko w Puszczy Augustowskiej, na którym przed wojną stała leśniczówka Giedź. Miejsce to jednak jest położone na terytorium Białorusi, niedaleko Kalet. A władze Białorusi, jak na razie, negatywnie rozpatrują wszelkie wnioski IPN, w których zawarte są prośby o wydanie zezwolenia na przeprowadzenie tam prac poszukiwawczych.

Prokuratura IPN Białystok śledztwo w sprawie Obławy Augustowskiej prowadzi od roku 2001. Już wielokrotnie zwracała się o pomoc prawną do Rosji i Białorusi, jednak ani razu nie dostała od tych państw pozytywnej odpowiedzi. Jedyną liczbę, dotyczącą ofiar Obławy Augustowskiej, Rosja podała, kiedy głową tego państwa był Borys Jelcyn. Wniosek o pomoc prawną do Rosji wysłała, prowadząca wówczas śledztwo ws. obławy, suwalska prokuratura. W roku 1996 w piśmie przesłanym przez Główną Prokuraturę Wojskową Federacji Rosyjskiej do Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Moskwie, potwierdzono aresztowanie podczas obławy przez organy Smiersz 3. Frontu Białoruskiego 592 osób, które - jak czytamy w tym piśmie – „wspierały antyradziecko nastawioną Armię Krajową". Również tam podano, że stronie rosyjskiej dalszy los aresztowanych jest nieznany. Władze Federacji Rosyjskiej obstają przy tym nieprawdziwym twierdzeniu do dziś.