TRAMPOLINA DO ROZWOJU PODLASIA

Piękna i unikalna w skali świata przyroda, wyjątkowa kuchnia, historia i tradycje, dumni mieszkańcy silnie związani z regionem – Puszcza Białowieska ma wszystko, by przyciągać turystów przez cały rok. Puszcza, która trafiła na listę UNESCO już w 1979 r., nie przestaje być wymieniana wśród najważniejszych miejsc, które należy odwiedzić w Polsce. Żaden inny obszar nie ma takiego potencjału turystycznego. 

Niestety ostatnie lata przyniosły szereg wydarzeń, które przyczyniły się do turystycznej zapaści. Region cierpi także z powodu wyludniania się i ucieczki młodych za pracą. O tym, że sytuacja jest patowa najlepiej wiedzą przedstawiciele branży turystycznej. Na początku lutego ponad 60 osób wysłało do premiera Donalda Tuska list z prośbą o pomoc. Apel zbiegł się w czasie z feriami zimowymi – podczas gdy w Puszczy były świetne warunki do wypoczynku i uprawiania narciarstwa biegowego w prawdziwie zimowej scenerii, Białowieża – stolica Puszczy Białowieskiej – świeciła pustkami. W Puszczy jest ponad 200 agrokwater, brak turystów to dotkliwy cios dla całej społeczności. Dziś wpisując w wyszukiwarkę hasło „Wielkanoc w Puszczy Białowieskiej” można się przekonać, że zaproszenie do spędzenia świąt w regionie to wyłączna inicjatywa przedsiębiorców związanych z turystyką – Ci ludzie zasługują na wsparcie. Na braku promocji Puszczy Białowieskiej traci cały region i jego mieszkańcy. Potrzebny jest impuls do rozwoju.

Szansę na zmianę daje projekt ustawy o Obiekcie Światowego Dziedzictwa UNESCO Puszcza Białowieska. Założenia do tej ustawy zostały przedstawione w Senacie 13 lutego 2024 r. przy udziale naukowców, przyrodników, prawników i władz samorządowych regionu. Projekt jest na początku ścieżki legislacyjnej, to znaczy, że czekają go konsultacje a przedstawione rozwiązania mogą zostać zmienione. Co znajduje się z projekcie? Ustawa o Puszczy Białowieskiej to przede wszystkim szansa dla ludzi. I to o ludziach mówi się w niej najwięcej. Projekt stworzy z Puszczy prężnie działający ośrodek turystyczny. Ustawa gwarantuje 225 mln zł rocznie na funkcjonowanie obiektu UNESCO. To szansa na wypromowanie regionu i rozwój bazy turystycznej. Dzięki gwarancji finansowania obiekt będzie nie tylko chronił przyrodę, utrzymywał kadrę, ale także inwestował w rozwój turystyczny i promocję. Duży budżet pozwoli na powstanie nowych obiektów edukacyjnych i poprawienie infrastruktury turystycznej – będzie więcej turystów, którzy będą tu chcieli zostać tu dłużej.

Ponieważ w Puszczy od lat nie prowadzi się wycinek a przyroda jest zabezpieczona,  uporządkowania wymaga kwestia nadleśnictw i sprawowania nadzoru nad całym obiektem UNESCO. Zamiast 3 nadleśnictw i parku narodowego ustawa tworzy na tym samym obszarze jedną instytucję – wyłącznie na terenach Skarbu Państwa, bez żadnych wywłaszczeń. Na powołaniu jednego zarządcy Puszczy skorzystają wszystkie gminy, ponieważ stworzenie nowej instytucji  pozwoli rozwijać się także innym niż Białowieża miejscowościom – Hajnówce, Dubiczom Cerkiewnym czy Narewce. Leśnicy nie stracą na tej zmianie, ponieważ zyskują gwarancję zatrudnienia w nowym obiekcie bądź pobliskich nadleśnictwach z zachowaniem pensji. Rośnie natomiast pensja parkowców do poziomu wynagrodzeń leśników. A poprzez wsparcie sektora turystycznego, hotelarzy czy restauratorów, którzy są pracodawcami – wszyscy mieszkańcy zyskują szansę na nowe miejsca pracy.  

Ustawa nie wprowadza żadnych nowych zakazów, wręcz przeciwnie, zmianą będzie większe otwarcie Puszczy dla mieszkańców i turystów. Dziś Lasy Państwowe zakazują wstępu do lasu pod groźbą kar. Projekt zakłada swobodny ruch po Puszczy (na terenie Białowieskiego Parku Narodowego po szlakach) i pełen dostęp do grzybów i jagód. Projekt wspiera także finansowo samorządy. Zakłada m.in. obiletowanie wstępu do Puszczy, z których 50% wpływów ma trafić do kas gmin. Ustawa zwiększa także wpływy za podatek leśny płacony od obiektu – zamiast 100%, podnosi go do 150%. To może być nawet 10 mln rocznie. Te środki gmina będzie mogła wydać według własnego uznania – np. jako wkład własny do projektów infrastrukturalnych. 

Wypromowanie Puszczy, ruch inwestycyjny i nowe miejsca pracy związane z turystyką i rekreacją – te wszystkie korzyści dzięki ustawie są w zasięgu ręki, ale samorządy protestują. Nie zauważają przy tym, że nie ma powrotu do eksploatacyjnego modelu zarządzania Puszczą. Podjęta przez samorządy inicjatywa referendalna mająca na celu zablokowanie ustawy nie będzie mieć żadnych skutków prawnych, służy wyłącznie kampanii wyborczej. Tymczasem pieniądze marnowane na referendum i energia władz przydałaby się do budowania dobrobytu mieszkańców w oparciu o światową markę UNESCO. 

W 2023 r. województwo podlaskie wydało zaledwie 3,1 mln zł na promocję turystyki. Budżet w wysokości 225 mln zł przewidziany dla obiektu Puszcza Białowieska to prawdziwa trampolina do rozwoju regionu.

Materiał przygotowany przez Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.