Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Pogrzeb żołnierzy oddziału Romualda Rajsa, ps. Bury. Hańba i zapomnienie czy cześć i chwała

Magdalena Hirsztritt [email protected]
UG Wydminy
W niedzielę na Mazurach odbędzie się pogrzeb żołnierzy oddziału Romualda Rajsa, ps. Bury. To właśnie ten oddział dopuścił się zbrodni, o której wciąż pamiętają mieszkańcy Podlasia.

Pochówek organizują gmina Wydminy i Fundacją Niezłomni, która za cel stawia sobie upamiętnienie Żołnierzy Wyklętych, walczących z komunistami. Uroczystości rozpoczną się w niedzielę o godz. 12 w kościele pw. św. Kazimierza Królewicza w Orłowie.

Bitwa w Gajrowskich

III Brygadą Wileńską Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, która zimą 1946 r. stoczyła bitwę k. Orłowa, dowodził kpt. Romuald Rajs ps. Bury.

- Żołnierze polegli 16 lutego 1946 roku w miejscowości Gajrowskie koło Orłowa. Walczyli z sowieckim okupantem o Polskę Niepodległą. Bitwa w Gajrowskich była największą bitwą podziemia niepodległościowego na Warmii i Mazurach. Podczas postoju na kwaterach około 130 żołnierzy NZW zostało zaatakowanych przez półtoratysięczny oddział NKWD, KBW, UB i LWP. Jak podają źródła historyczne, w bitwie zginęło od 16 do 22 partyzantów - mówi Kamil Purłan z Urzędu Gminy w Wydminach.

Partyzanci nie mieli możliwości pogrzebać zabitych kolegów ani zabrać ze sobą ich ciał. Kilka dni po bitwie dziewięć ciał pochowali mieszkańcy. Stefania Gazda, jej brat Stanisław Augustynowicz oraz Mazur Klimek wykopali w zmarzniętej ziemi wspólny grób.

Spoczną w Panteonie Żołnierzy Wyklętych

W 1994 r. byli żołnierze podziemia narodowego z Białegostoku na miejscu mogiły postawili pomnik, a w kościele w Or-łowie stanęła tablica poświęcona żołnierzom Burego poległym w Gajrowskich.

W październiku ub.r. Fundacja Niezłomni im. Zygmunta Szendzielorza Łupaszki przeprowadziła ekshumację dziewięciu żołnierzy NZW pogrzebanych na skraju Puszczy Boreckiej. Zidentyfikowano por. Jana Boguszewskiego ps. Bitny. Prace identyfikacyjne trwają nadal.

Władze Gminy Wydminy podjęły decyzję o budowie Panteonu Niezłomnych Żołnierzy Wyklętych na cmentarzu w Orłowie. Mają być tam pochowani wszyscy żołnierze polegli podczas bitwy pod Gajrowskimi. Jego odsłonięcie planowane jest w 70. rocznicę bitwy - 16 lutego 2016 roku.

Dla jednych bohaterowie, dla innych mordercy

III Brygada Wileńska Narodowego Zjednoczenia Wojskowego i wydarzenia z zimy 1946 roku wiążą się również z tragedią mieszkańców okolic Bielska Podlaskiego. Pod koniec stycznia oddział Burego spacyfikował kilka wsi, zabijając ponad 100 cywilów, w tym kobiety, dzieci i osoby starsze.

III Wileńska Brygada NZW została rozbita 30 kwietnia 1946 r. Dowódca został aresztowany przez UB w listopadzie 1948 r., a dwa lata później wykonano na nim wyrok śmierci.
W 1995 r. został zrehabilitowany. W czerwcu 2005 r. Instytut Pamięci Narodowej uznał jednak Romualda Rajsa za winnego dokonania zbrodni przeciwko ludności popełnionej w celu wyniszczenia części obywateli polskich z powodu ich przynależności do białoruskiej grupy narodowościowej o wyznaniu prawosławnym.

Pogrzeb w Orłowie odbędzie się w asyście kompanii honorowej Wojska Polskiego, duchowieństwa, władz województwa warmińsko-mazurskiego i posłów.
- Na pochówek z państwowymi honorami oddział, który dopuścił się ludobójstwa nie zasłużył. To policzek dla prawdziwych bohaterów - komentuje na Facebooku Tomasz Sulima, radny z Bielska Podlaskiego.

Czytaj e-wydanie »

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na wspolczesna.pl Gazeta Współczesna